Preek over 1 Johannes 4:12

Verlang jij ernaar iets van God te merken? Afgaande op wat Johannes zegt in het twaalfde vers van het vierde hoofdstuk van zijn eerste brief, heb ik wel wat tips. Misschien is het een goed idee om eens mee te gaan met een jongeren reis naar de Oekraïne. Daar kun je te midden van de zigeuners meehelpen met bouwprojecten en kinderwerk. Je kunt het ook dichter bij huis zoeken. Wat denk je ervan om naar een avond van LEF te gaan, waar jongeren elkaar ontmoeten om onderwerpen te bespreken die belangrijk zijn voor het christelijk geloof? Voor de ouderen die iets van God willen merken heb ik ook wel enkele tips. U zou bijvoorbeeld kunnen gaan meedraaien met het diaconale project van het Open Huis in de Eindhovense stadskerk Sint Cathrien. Of wat dacht u ervan, deel te nemen aan de maaltijden die eens in de maand in onze kerk worden aangericht? Misschien doet u liever mee aan de maandelijkse koffieochtenden die enkelen van ons organiseren voor senioren die in het stadsdeel Woensel wonen. Ook prima natuurlijk. Het zijn allemaal mogelijkheden om met God in aanraking te komen. Over de meeste ervan wordt wel informatie gegeven in ons kerkblad. Maar geen misverstand: het is nergens de hemel op aarde. U komt overal mensen tegen die u zelf niet zou hebben uitgekozen. In de Oekraïne schijn je erg onaangenaam werk te moeten doen. Ik begreep dat de jongeren er afgelopen zomer letterlijk met de voeten in de drek bezig zijn geweest met het opruimen van de troep van de zigeuners. Terwijl ze de rommel aan het verbranden waren, knalden de spuitbussen in het vuur. Niet echt gevaarlijk, maar ook niet prettig natuurlijk. En wat die gezellige maaltijden betreft die in ons kerkgebouw worden gehouden: het is niet uitgesloten dat je tegenover iemand komt te zitten die een sterke behoefte heeft om alleen maar over zichzelf te praten….

Je kunt dan ook vraagtekens zetten bij de tips die ik gaf. Als je iets van God wilt merken – dan zoek je toch geen omgeving op waar je smerig werk moet doen, of waar je mensen treft met wie je liever niet te maken zou krijgen? Eigenlijk ligt het veel meer voor de hand om God te zoeken in hoger sferen. Je zou zeggen, dat als je iets van God wilt merken je beter afstand kunt nemen tot het aards gewoel en de ergernissen van alledag. Richt je op de stilte en het hogere en klim zo als het ware op naar de hemel waar God woont. Dat lijkt de aangewezen weg om contact te maken met God. En toch – niet voor niets zette ik anders in. Want in I Johannes 4:12 zegt Johannes:
Hij gebruikt een woord dat ook wel met ‘schouwen’ vertaald wordt. Dat roept de sfeer op van tijdloze mystiek, waarin een mens doordringt tot de verborgenheid van God. Aangenomen wordt dat Johannes in zijn brief de degens kruist met mensen die op zulk ‘schouwen’ uit waren. Hij is er duidelijk over: dat is voor ons mensen niet weggelegd. Dat besef was al levend in het oudtestamentische tijden. Men wist, dat een sterveling het zien van God niet zou overleven, zie bijvoorbeeld Rechters 13:22. De weg naar boven, naar de hogere sferen, is volgens Paulus onbegaanbaar, omdat God in het ontoegankelijk licht woont, onbereikbaar voor stervelingen als wij (I Timoteüs 6:16). Meer nog: die weg naar boven leidt ook niet naar het gewenste doel. Want God zelf heeft een weg gekozen die in de omgekeerde richting gaat: de weg naar beneden, 4:9:
Zie ook 4:15:
Die laatste uitspraak zal u wel bekend in de oren klinken, maar besef hoe confronterend die was voor de mensen die zich wilden afsluiten voor het aards gewoel en God in hoger sferen zochten. Want ‘Jezus’ is de naam voor een mens, een zeer aards mens, die als jongeman hout met splinters stond te bewerken en als volwassene optrok met onfrisse bedelaars en vrouwen die – nou ja, laten we daar maar niet te veel van zeggen. Déze Jezus zou de Zoon van God zijn? Wij zouden God moeten zoeken in een aardse sterveling? Werkelijk: de belijdenis dat Jezus de Zoon van God is, duidt precies aan dat God de weg in omgekeerde richting gegaan is: van de hemel naar de aarde. Dáárom verwacht Johannes niets van de weg naar boven, waar wij in de serene hemelse rust God zouden kunnen zien. Wil je iets van God merken, dan moet je toch echt op aarde zijn. Immers:
Dat is al weer zo’n overbekende uitspraak. Maar ook hiervan geldt dat die verrassend anders is dan wat wij geneigd zijn over God te denken. Johannes zegt maar niet dat God liefheeft. Hij zegt dat het Gods wezen is om lief te hebben. En ‘liefde’ is dan precies datgene wat voor Jezus zo kenmerkend is: warme interesse tonen in dingen en mensen waar wij met een boog omheen zouden willen lopen. Waarom is God de weg naar beneden gegaan? Omdat Hij in hart en nieren gericht is op een wereld vol drek, vol mensen met hun hebbelijkheden, of erger. Natuurlijk ziet God nog veel sterker dan wij hoe afstotelijk mensen kunnen zijn. Maar zijn liefde is verzoenend, I Johannes 4:10. In zijn liefde brandt Hij weg wat ons voor hem onaantrekkelijk maakt. Altijd weer ontroerend vind ik de omschrijving van Luther: “God is een gloeiende bakoven van liefde.” Mag ik het daarom eens heel overdreven en heel eenzijdig eenzijdig zeggen? Als wij in de hemel zouden aanbellen om God te zien, zou een engel opendoen en ons vriendelijk zeggen: “God is niet thuis. Hij is vandaag bij de senioren. Hij is naar de LEF-avond. God is in het Open Huis van de stadskerk Sint Cathrien. Hij staat vanmorgen in de Oekraïne met de voeten in de drek, waar de spuitbussen in het vuur knallen.” Het klinkt misschien wel shockerend als ik het zo zeg. Maar dit is welde richting waarin Johannes wijst. God is liefde, en daarom zoekt Hij de wereld op: jonge mensen, oude mensen, eenzame mensen, zigeuners…

Daarom gaf ik die tips. Als je iets van God wilt merken, dan moet je op aarde zijn, in het alledaags gewoel, daar waar je soms moet zuchten en steunen omdat mensen zo vermoeiend kunnen zijn. God vinden wij alleen wanneer wij Jezus volgen in die liefde. Jezus wenkt ons en zegt: “Jô, kom met Mij mee.” Even ferm als innig legt Hij zijn arm om je schouders. Als een gloeiende bakoven vol liefde is God er voor jou. Maar let op: Jezus is op weg naar nog veel meer mensen toe. En zijn arm blijft alleen op je schouders liggen als je met Hem meegaat, mee naar die mensen.
Jezus wil dat het warme vuur van Gods liefde jou ontdooit, zo, dat ook jij de weg van verzoening wilt gaan. Denk aan de vijfde bede van het Onze vader:
Zo, in de weg van de vergeving en genade, kunnen wij ons samen met Jezus leren richten op die ander, die jij uit jezelf nooit zou hebben uitgekozen. Wil je dat niet? Weiger je dat? Is je afkeer van al dat aardse sterker dan je verlangen naar de liefde van Jezus? Dan zul je niets van God merken. Dan loop je God mis. Want als je de voorkeur geeft aan een God in hogere sferen, dan loop je Christus mis. Niet mis te verstaan is wat Johannes in 4:8 zegt:
Johannes is wel radicaal. Hij zegt eenvoudig dat wij buiten de liefde om geen contact kunnen maken met God. Dat komt omdat het tot Gods wezen behoort dat Hij liefde is. Mediteren? Bijbellezen? Leerstellingen? Het is allemaal van nul en gener waarde als wij daarmee de liefde omzeilen. Het krijgt pas een nuttige functie als wij er paden in zien om uit te komen bij die God die in Christus een gloeiende bakoven vol liefde is. Bij dat vuur kun je niet koud blijven. Maar je kunt er alleen door gewarmd worden, als je je er ook door wilt laten ontdooien richting andere mensen. Vandaar die tips, om eens mee te gaan naar de Oekraïne, of naar de senioren, of gewoon, om vandaag toch weer vriendelijk te zijn tegen de buurvrouw en tegen lastige klanten. Dat, lieve gemeente van Christus, is de weg naar God, omdat het de weg van God zelf is.
Amen.