Preek over 3 Johannes 1:1-4

Lieve broeders en zusters, ik wens u een gelukkig en gezond Nieuwjaar toe, en dat het uw ziel goed gaat. Deze wens ontleen ik aan de opening van de derde brief van Johannes:
De ‘ik’ die dit schrijft is waarschijnlijk de apostel Johannes. Hij duidt zichzelf aan als ‘de oudste’. De brief is geschreven aan Gajus, van wie wij verder niets weten dan dat hij een christen is. Hij wordt immers aangesproken als ‘broeder’. Anders dan de meeste brieven van Paulus en de eerste en tweede brief van Johannes, is dit dus een brief aan een privé-persoon. In de oudheid was het gebruikelijk om een privé-brief te beginnen met een vriendelijke wens – net zo gebruikelijk als dat wij elkaar op 1 januari een gelukkig en gezond Nieuwjaar toewensen. Maar minder gebruikelijk is de manier waarop Johannes verder gaat. Hij stelt vast dat het de ziel van Gajus goed gaat. Bij deze woorden haakte ik aan, door ze om te vormen tot de wens dat het in het nieuwe jaar uw ziel goed gaat. Wat betekent dat?

Het woord ‘ziel’ slaat op het innerlijk van een mens. Vgl. Johannes 12:27, waar Jezus zegt: “Mijn ziel is ontroerd.” (vertaling NBG 1951) Dat het goed gaat met je ziel, betekent dat je innerlijk leven op orde is. Dat vindt Johannes belangrijk. Dat je gezond bent en het ook in andere opzichten goed maakt vindt hij niet onbelangrijk. In lijn daarmee wensen we elkaar een gelukkig en gezond 2012. Misschien wordt 2012 in economisch opzicht een taai jaar, en wens je elkaar toe dat je daar goed door heen komt. Ook daar is niets mis mee. Maar er is meer dan dat. Ga eens dieper. Blijf niet aan de oppervlakte van het leven. Stel je eens de vraag hoe je innerlijk het nieuwe jaar ingaat. Denk daarbij aan je diepste drijfveren, en aan de richting waarin je leeft. Het gaat met je ziel goed, wanneer je bijvoorbeeld vrede kent, of de dingen kunt loslaten, of je diepste zekerheid ontleent aan Hem die de rots van ons leven wil zijn. Probeer dat eens, iemand bij het begin van het nieuwe jaar het goede toe te wensen voor zijn of haar innerlijk leven!

Ik ga dat nog concreter maken door mij aan te sluiten bij de manier waarop Johannes daarover schrijft. Zijn constatering dat het de ziel van Gajus goed gaat, licht hij in vers 3 als volgt toe:
Op die laatste uitdrukking komt hij terug in vers 4:
Dus volgens Johannes gaat het je ziel dán goed, wanneer je de weg van de waarheid volgt. Van niets wordt hij zo blij als van het bericht dat mensen zo leven. Kennelijk is dat het beste, het mooiste dat we elkaar kunnen toewensen voor 2012: dat we de weg van de waarheid volgen. Maar weer is de vraag: wat betekent dat?

Denk eens aan de uitdrukking: “Dat is de ware Jakob!” Dat zeg je wanneer je de partner gevonden hebt die echt bij je past, met wie je verder wilt. Daar kun je opgetogen van raken. Je kunt je immers ook vergissen. Soms denk je dat je je partner voor het leven gevonden hebt, maar valt hij of zij je bij nader inzien tegen, of blijkt er iets essentieels in de relatie te ontbreken. ‘Waarheid’ staat dus tegenover ‘schijn’, tegenover ‘pseudo’ – het Griekse woord voor leugen. Het gaat bij ‘waarheid’ om wat echt is, om het eigenlijke, om het ontkomen aan de schijn en het bedrieglijke. Er zijn schijnzekerheden en ware zekerheden, er zijn schijnoplossingen en ware oplossingen, er is schijngeluk en waar geluk. Bijbels gesproken ontkom je aan de schijn wanneer je bij God je heil zoekt. Zo kan Jezus zeggen: “Ik ben de weg, de waarheid en het leven!” (Johannes 14:6) Die woorden verduidelijken elkaar. De waarheid heeft te maken met een weg die ergens naar toe leidt en niet dood loopt. De waarheid heeft te maken met het leven, en niet met de dood. Bij Jezus vind je die waarheid. Hij is de betrouwbare en verlossende werkelijkheid van God in eigen persoon. Johannes kan in zijn tweede brief de mensen die in Hem geloven dan ook aanduiden als hen
Van ons gelovigen geldt dat
Daarmee duidt hij dus aan, dat de gelovigen in Jezus de ware weg en het ware leven gevonden hebben. Daaraan moeten we ook denken bij de uitdrukking ‘de weg van de waarheid volgen’, of – mooier vertaald – ‘wandelen in de waarheid’ (Vertaling NBG 1951) Dan gaat het er dus om dat je je leven leidt onder de heerschappij van de waarheid. Je doen en laten wordt niet meer bepaald door de schijn, maar door Gods werkelijkheid. Als je zo leeft, is je ziel er goed aan toe.

Vooruitziend naar 2012 is het dus zaak, dat wij goed onderscheiden tussen waarheid en schijn. Ik geef daarvan twee voorbeelden. Het eerste ontleen ik aan de tekst die op de Catechesezondag over de financiële crisis centraal stond, die over de schat in de hemel (Matteüs 6:20). Johannes zou zeggen: dat is de ware schat. De schatten hier op aarde zijn slechts schijn. Laten wij dat bedenken voor 2012. Het zal ongetwijfeld weer veel gaan over de crisis, en over de recessie, en over het korten van de pensioenen. Wat is nu ‘wandelen in de waarheid’? Dat je je op de ware schat richt! Laat je niet aanpraten dat de wereld vergaat als onze financiële zekerheid eraan gaat. Hoe kritiek de economische situatie ook kan worden – Christus houdt ons voor dat het schijn is dat daarmee ons geluk instort. Het ware geluk heeft immers ten diepste met iets anders te maken, en wel met de trouw van God, en de zorg die Hij voor ons heeft. Je wandelt in de waarheid, wanneer je je aan Hem vasthoudt, en vervolgens ook in je doen en laten niet vast zit aan wat maar in schijn schatten zijn. Wees vrijgevig en royaal; dán wandel je in de waarheid en gaat het je ziel goed. Maar ook in heel andere zin gaat het aan om in 2012 onderscheid te maken tussen waarheid en schijn – het tweede voorbeeld. Soms kun je zo onder de indruk zijn van alle ellende in de wereld, dat je niet meer kunt geloven dat het nog ooit goed komt. Je wordt dan overweldigd door het gevoel dat het kwaad almachtig is, en dat de dood het laatste woord spreekt. Maar christelijk gesproken is dat schijn. De wérkelijkheid is dat God overwint, en dat het leven in Christus zegeviert. Niet de duivel is Heer, en ook niet de zonde, en de dood. Héér is Christus alleen. Je ziel is er goed aan toe als je daarbij leeft. Laat je dus niet te veel angst aanjagen, en keer je af van duistere gedachten en vat moed. Dán wandel je in de waarheid. Maar daar is dan wel voor nodig dat je steeds opnieuw er bewust van wordt gemaakt dat het maar schijn is dat duivel, dood en zonde het laatste woord hebben. Daarvoor moet je in de kerk zijn. Zondag aan zondag wordt in de kerk geproclameerd dat het kwaad slechts schijnbaar overwint, en wordt ons vol blijdschap de waarheid voorgehouden dat Christus Heer is. Dat is de taak van de predikant – een taak waarop ik mij ook in het nieuwe jaar graag wil blijven toeleggen. Als je wilt dat het je ziel goed gaat, is het zaak om je er zondag aan zondag in de kerk aan te laten herinneren:

• Mijn zonden zijn mij vergeven!
• Christus heeft de dood overwonnen!
• Niets of niemand ter wereld kan mij scheiden van de liefde van God!

Dat kun je niet genoeg horen. Dat stimuleert om hoopvol in het leven te staan. Dan ben je opgewassen tegen de rampspoed waarvan het leven zo vol is. Wandel in deze verlossende waarheid. Dan zal het uw ziel goed gaan. Amen.