Preek over Psalmen 127:1,2

Bij 'spijbelen in Gods tijd' moet ik altijd aan Luther denken die veel werk verzet had en toch van zichzelf zei: "Ik? Ik heb niets gedaan. Terwijl ik met mijn vrienden een biertje zat te drinken deed Gods woord zijn werk. Terwijl ik lag te slapen kreeg het evangelie een uitwerking die mijn stoutste verwachtingen overtrof." Dat is: spijbelen in Gods tijd. Niet op een terrasje zitten en intussen denken: het werk wacht... Nee, op een terrasje zitten en weten: het werk wordt gedaan! Ik heb daarom voor deze dienst twee Bijbelgedeeltes uitgekozen waarin alle accent erop valt dat God aan het werk is. Dat het op zijn werk aan komt staat in psalm 127; hoe God werkt staat in Jesaja 55. Op basis daarvan is mijn boodschap vanmorgen: als je gelooft en ver-trouwt dat God aan het werk is, dan kun je ook eens met een gerust hart niets doen.

Met een gerust hart niets doen: dat gaat veel christenen niet zo gemakkelijk af. Hoe komt dat? Er wordt vaak gezegd: dat is de schuld van het calvinisme. Het zou calvinistisch zijn om altijd maar nuttig te willen zijn. Daar zit wel wat in, al moet gezegd worden dat Calvijn zelf er anders over dacht. Sommige van zijn volgelingen echter gingen in die zin verder dan hun leermeester, dat zij het verspillen van tijd zondig vonden. Ze hamerden op arbeidzaamheid en spaarzaamheid en waarschuwden voor ledigheid: het oorkussen van de duivel. Je kunt ook wel aannemen dat dat weer uitliep op de houding die de Amerikaan Benjamin Franklin samenvat met de woorden: "Tijd is geld." En daarmee zitten we wel volop in de moderne tijd, calvinistisch of niet. Hoe zit dat met tijd? Is tijd inderdaad geld? Is tijdverspillen een doodzonde? Is het normaal, dat moordende tempo van onze samenleving?

Ik psalm 127 staat niet dat het dom of verkeerd is om hard te werken. Trouwens, nergens in de Bijbel wordt dat gesuggereerd. In het boek Spreuken wordt met zoveel woorden gewaarschuwd tegen luiheid. Vgl. Spreuken 12:27:
Laten we ook reëel blijven: er moet in het leven gewerkt worden. Er komt niet vanzelf brood op de plank. Zwoegen, vroeg op en laat naar bed (vers 2): je ontkomt er niet altijd aan, en dat is ook geen ramp. Wat psalm 127 zegt is dit: al dat werken leidt alleen maar tot iets, als God aan het werk is. Als God je goed gezind is, dan levert het wat op, dan til je iets van de grond. Maar als God je niet goed gezind is, dan breekt al dat werk je bij de handen af. Let op het woord 'lieveling' in vers 2 (zie de notitie). Dat is een belangrijk woord. Dat tekent een mens die bij God in de gunst staat. God heeft schik in die mens. Als dat zo is, ja, dan brengt die mens wat tot stand. Anders niet. Als God er zijn handen van aftrekt kun je zwoegen wat je wilt, maar dan gedijt je leven niet. In de Bijbel is het schrikbeeld dat wat je opbouwt in handen van je vijand valt, vgl. Deuteronomium 28:30. Voor niets gezwoegd! Driemaal klinkt hier het woord 'Vergeefs!". Het is een oordeel over een mensheid die zich uit de naad werkt om zonder God een mooie wereld te bouwen. "Vergeefs!" Israël werd dan ook zeer regelmatig stil gezet om op God te leren letten, de levende God, die het zijn lievelingen in de slaap geeft. Psalm 127 is een bedevaartslied. Geen lied onder het werk, maar een lied tijdens de onderbreking van het werk. Op gezette tijden werd Israëls aandacht gevraagd voor de actie van God, omdat dat de basis is waarop wij staan en waarop ons werk zin heeft. Luther, die echt kei- en keihard gewerkt had, sloeg de spijker wel zo op de kop! "Ik heb niets gedaan. Terwijl ik met mijn vrienden een biertje zat te drinken deed Gods woord zijn werk. Terwijl ik lag te slapen kreeg het evangelie een uitwerking die mijn stoutste verwachtingen overtrof."

Niet toevallig had hij het over Gods woord. Als de Bijbel God noemt als de levende God die dingen tot stand brengt, dan komt hij vaak over Gods woord te spreken. Dat is misschien wel Gods favoriete instrument: zijn spreken. Zo heeft Hij de wereld geschapen, door te commando's te geven. Vgl. Psalm 33:6,9:
Zo is hij voor Israël een redder geweest: door redding te beloven. Vgl. Jesaja 40:1,2,10. In Jesaja 55 wordt onderstreept dat die woorden van God wat uitwerken. Ik zou durven zeggen dat hier ook aan de Geest wordt gedacht, al wordt Hij niet genoemd. In de Bijbel is het een twee-eenheid: woord en Geest. De effectiviteit van God spreken zit in de kracht van de Geest. De Geest brengt dingen tot stand enkel en alleen doordat God dingen zegt. En zo is God ontzaglijk aan het werk in deze wereld. Hij heerst over de wereld door zijn woord en Geest, zoals de Catechismus zegt (zondag 48). Gods woorden werken wat uit!

Dat vraagt om een grenzeloos vertrouwen. Maar dat is het zwakke punt van ons mensen. Altijd weer knaagt het wantrouwen aan ons, dat het toch echt op onze actie aankomt omdat het anders nooit iets wordt. Echt God vertrouwen geven - dat vraagt een ommekeer in ons denken en onze opstelling. Toch is dat wat in het christelijk geloof centraal staat. Wij hebben een levende God. Vertrouw daarop! Als je dat doet,kun je zin krijgen om zelf aan de slag te gaan. Als je mag durven geloven dat je om Christus' wil Gods lieveling bent, wordt hard werken zinvol! Het wordt tegelijk minder gestresst. Het hangt immers niet van jou af. Jij bent God niet! Maar dat vergeten wij mensen zo gauw. Daarom worden we op gezette tijden stil gezet. Als we naar bed gaan. Op zondag. In de vakantie. Verspilde tijd? Wie dat denkt heeft er niets van begrepen. Dat is de best bestede tijd! De tijd dat je zelf even niets doet in het vertrouwen dat God zijn werk doet. Met een gerust hart niets doen? Geen mens die dat beter kan leren dan een mens, die in Christus de levende God leert kennen en vertrouwen.

Amen