Preek over Jesaja 2:1-5

Zo mooi en ontroerend als dit toekomstvisioen is, zo zwaar valt het om erin te geloven. Het likt meer een droom:
Een mooie droom. Maar dromen zijn bedrog. Ook deze. Toch? Je kunt misselijk worden van de verhalen over wat oorlog doet. Kinderen die ontvoerd worden om dienst te doen als kindsoldaten. Verwoestende landmijnen. Een bruiloft wordt een bloedbad door een aanslag van zelfmoordterroristen. Geen mens zal meer weten wat oorlog is? Geen populairder speelgoed, lijkt het wel, dan de computergames die jou in staat stellen met een mitrailleur je vijanden tot moes te schieten. Straks zingen we weer 'Vrede op aarde'. Is het niet totaal ongeloofwaardig?

Toch wil ik u, gemeente, dit visioen voorhouden op deze adventszondag. Niet vanuit de gedachte, dat een mens toch iets te dromen moet hebben en dat we dit ideaal niet los mogen laten. Eerder wil ik u ermee bemoedigen, dat er soms toch al iets zichtbaar is van dit mooie toekomstvisioen. Om het te zien moet je letten op het héle visioen en niet alleen op die opvallende woorden van vs 4. Eraan voorafgaand wordt namelijk een bedevaart geschetst. Ouderwets? Nee hoor: denk maar aan de beelden van de miljoenen Islamitische pelgrims die eens in het jaar in Mekka bijeenkomen. Dat is een bedevaart: van alle kanten stromen de mensen toe naar een heilige plaats. Hier, in het visioen, is het de berg waarop de tempel van Jeruzalem is gebouwd. Vanuit de verte gezien, is het net alsof overal stroompjes water de berg opvloeien. Dat kan natuurlijk niet: water dat omhoog stroomt. Maar als je dichterbij komt zie je dat het mensen zijn: massaal stromen mensen de berg op, op weg naar... Ja, waar naartoe? Naar een heilig gebouw? Nee, daar gaat het niet om. De tempel is hier het gebouw van waaruit adviezen komen, van waaruit onderricht gegeven wordt, van waaruit de weg wordt gewezen. Letterlijk staat er: vanuit de tempel klinkt de tora, het Hebreeuwse woord dat duidt op Gods verordeningen, zijn wet, zijn levensregels. Denk eens aan de bedevaart van de twaalfjarige Jezus naar Jeruzalem. Waarom was hij niet uit de tempel weg te slaan? Omdat daar, in de tempel, les werd gegeven in het leven. Daar hoorde Hij over zijn Vader, Lucas 2:46.49. Daar klonk de tora. Dat is wat de volkeren drijft om de tempelberg op te stromen: ze krijgen daar advies, onderricht; hun wordt de weg gewezen.

Het bijzondere is dat al die mensen zich daar vrijwillig verzamelen. Ze worden niet gedwongen. Ze vluchten er niet naar toe, voortgedreven door geweld, of angst. Nee, het is een bedevaart uit eigen beweging. Ze worden gelokt door die hoge berg. In werkelijkheid is de tempelberg helemaal niet hoog. Rondom Jeruzalem zijn bergen, hoger dan de tempelberg. Maar hier, in het visioen, torent de tempelberg boven alle andere bergen uit.
Het is dus een immense berg geworden, de tempelberg. Iedereen ziet 'm. Iedereen is geïmponeerd. En daar, op de top, de tempel. En dan stoten ze elkaar aan, de een de ander: "Laten we daar naartoe gaan. Daar moet God wonen." En daar leggen ze dan hun problemen en conflicten voor aan God. Hij zal er zinnige dingen over hebben te zeggen. Hij zal ook orde op zaken kunnen stellen. Hij zal kunnen wat zij niet kunnen: de dictators aanpakken. En als ze dan naar huis terugkeren na hun bedevaart, en die immens hoge berg weer afdalen, dan halen ze opgelucht adem. Dan is de lucht opgeklaard. En dán gaan ze over tot die bevrijdende daad, dat ze hun wapentuig omsmeden tot landbouwwerktuigen. Dat is het effect van hun bedevaart.

Ziedaar waarom ik zei dat er al wat van het visioen zichtbaar is. Denk hier eens aan de berg waarvan in het Nieuwe Testament sprake is. Daar stroomden de mensen inderdaad naartoe. Want op die berg stond Jezus. En wat die te vertellen had - dat torende inderdaad hoog boven alles uit. Daar klonk de tora, Gods onderricht voor het leven. Daar hadden de mensen het gevoel, dat ze verder kwamen. Jezus sprak met gezag - anders dan de Schriftgeleerden, Matteüs 5:27, 28. Op die berg hadden ze het gevoel dat God zelf hun raad gaf, hen corrigeerde, hen troostte, hen leerde samenleven. Afdalend van die berg en terugkerend naar hun huizen was hun leven echt veranderd.

Daarom, vanwege deze berg, gemeente, hou ik u dit visioen voor als meer dan een droom. Het is begonnen realiteit te worden door de komst van Jezus. "Onze hoogste profeet en leraar," zo noemt de Heidelberger Catechismus Hem (zondag 12). Stel je dat maar letterlijk voor. Hij torent daar op de berg hoog boven ons uit, net als de tempel op de tempelberg. Wat Hij te zeggen heeft - dat klinkt anders. In Hem horen we God praten. Hij pakt ons aan. Hij wijst ons de weg. Hij laat ons zijn eigen weg zien. Hij verzoent ons, met God en met elkaar. Hier leren wij te léven, sámen te leven! Wie naar deze hoogste Profeet en Leraar luistert, verandert. Merken wij het niet aan onszelf, dat wij veranderen waar wij naar hem luisteren? En zo begint echt het Koninkrijk van God. Naar nog zo'n mooie, oude uitdrukking van de Catechismus: God regeert door Woord en Geest (zondag 48). Het Woord: dat is onder andere de Bergrede. De Geest: dat is onder andere de kracht waardoor wij luisteren en de wet in ons hart geschreven wordt, Jeremia 31:33 en II Korintiërs 3:3. Zo regeert God. Zo brengt Hij vrede op aarde, door ons tot vredestichters en verzoeners te maken, Matteüs 5:9, 43-48.

Nadat het visioen weergegeven is staat er in Jesaja 2 een oproep aan de mensen die het gehoord hebben:
Inderdaad: zo begint het, vrede op aarde. Het begint bij ons, die in Jezus het licht van de HEER ontdekt hebben. Laten wij leven in dat licht.

Amen