Preek over Klaagliederen 3:41

2002-02-17 v.m.

Ds. A. van der Dussen

Sursum corda!

Liturgie:

♪ Psalm 90:1, 2
♪ Psalm 86:4
♪ Gezang 231:1, 2
♪ Gezang 232: 1, 3
♪ Gezang 259:1
♪ Psalm 33:7

Inleiding

Waarom deze tekst gelezen bij een avondmaalsviering? Omdat het een oeroude en wereldwijd verbreide traditie is, dat de gemeente wordt opgewekt om bij de voorbereiding op de tafel des Heren ´de harten omhoog´ te heffen. In een geschrift dat geschreven is zo´n 100 jaar na de totstandkoming van het laatste bijbelboek, spoort de bisschop de gemeente als volgt aan: Sursum corda! De harten omhoog! Vandaar deze tekst uit Klaagliederen 4, waar de uitdrukking letterlijk voorkomt. De handen opheffen: dat is een gebedshouding die aangeeft dat je God zoekt. De harten omhoog: dat is zoiets als de inhoud van het ritueel. Je gaat dan van harte op weg naar God.

1. De betekenis

Zo gezien wil die oude aansporing dus bereiken dat wij biddend avondmaal vieren. Wat moeten wij ons daarbij voorstellen? Het helpt om hier de woorden ´gedenken´ en ´verwachten´ bij te betrekken. Wij gedenken bij het avondmaal het sterven van Christus. Daarin zit terugzien. Tegelijk verwachten wij de bruiloft van het Lam. Daarin zit vooruitzien. Het sursum corda nu richt ons op het heden, ervan uitgaande dat onze Heer niet alleen in het verleden gehandeld heeft, en er ook niet alleen in de toekomst voor ons zal zijn, maar nu, in het heden, zit aan de rechterhand van God en voor ons pleit. Hij is de levende Heer! Dat is belangrijk. Te vaak wordt het avondmaal ervaren als een soort begrafenisritueel. Nu staat het sterven van Christus terecht centraal. Maar het mag niet eenzijdig centraal staan. Hoe krachtig wordt in het NT niet benadrukt dat Hij is opgestaan! Vandaag is Hij de levende Heer, en de vergeving die Hij voor ons verworven heeft concretiseert zich daarin dat Hij een voorspraak voor ons is bij de Vader, I Johannes 2:1. Zo wil deze aansporing bereiken dat wij ons bij het avondmaal richten op de levende Heer.

2. De functie

Concreet wil dat zeggen: blijf bij het avondmaal niet in jezelf opgesloten. Richt je metterdaad op God, op de Heer. Het wil tot een ontmoeting komen tussen Christus en ons. Het avondmaal is bij uitstek een gelegenheid waarin God je door Christus aanspreekt met zijn genade en vergeving. Maar al te gauw echter bereikt hij ons hart niet doordat we met onszelf bezig zijn. Daarom is het nodig dat wij een biddende houding aannemen. Stel je open voor God. Wees er als het ware in de hemel getuige van dat de levende Heer voor ons pleit. Denk aan het beeld van de bruidegom en de bruid. Presenteer je als het ware in de hemel als gemeente: "Heer, wij weten ons met U verbonden. U bent onze Redder; op U vertrouwen wij."

3. Beaming

In de oude kerk kreeg de bisschop antwoord van de gemeente. Hij zei: :"De harten omhoog." De gemeente antwoordde: "We hebben ze bij de Heer." Zo was het een beurtspraak. Mij dunkt: het zou mooi en goed zijn als ik deze preek niet met het gebruikelijke ´Amen´ besluit. Ik nodig u uit om de aansporing, om uw hart tot God te verheffen, te beantwoorden met "Wij hebben ze bij de Heer." Vanmorgen zeg ik het u, met de kerk van alle eeuwen en plaatsen: "De harten omhoog." En u zegt: "We hebben ze bij de Heer."

Amen

N.B. Indien U een preek anders dan voor uzelf wilt gebruiken, stelt ds. van der Dussen een e-mailbericht aan hem op prijs. Wil hem ook vermelden als bron van de preek.