Preek over De tien geboden 7

Als het over het zevende gebod gaat, gaat het onder andere over seks. En als het over seks gaat, wordt het altijd een beetje spannend. Niet alleen in de kerk. Wat zou een soapserie zijn zonder seks? Wat zou je nog op een schutting moeten schrijven als er geen seks was? En in de kerk: ja, dan kun je discussies krijgen over seks voor het huwelijk, en samenwonen, en echtscheiding, en homoseksualiteit, enzovoorts. En dat is allemaal zo moeilijk. Zullen we het maar overslaan, het zevende gebod?

Het lijkt erop dat we Jezus dan aan onze zijde hebben. Die doet er niet aan mee, aan de discussie over het zevende gebod. Een mevrouw is op heterdaad betrapt. Ze 'deed' het, met een ander. Daar heb je het: zij overtreedt het zevende gebod - Gij zult niet echtbreken. Letterlijk betekent echtbreken: vrijen met de partner van iemand anders. En dus moet deze vrouw bestraft worden. Zo staat het in de wet. Daarover is geen misverstand mogelijk. Maar de Schriftgeleerden en Farizeeën speuren onraad. Jezus schijnt zich van die wet niet veel aan te trekken. Hij is goed bevriend met zulk soort vrouwen. Hij laat zich een diner met de dames goed smaken. Dat is typisch zo iemand die geen zin heeft in moeilijke discussies over het zevende gebod. Dit voorval leent zich er uitstekend toe om Hem voor het blok te zetten. De zonde van die vrouw is zo duidelijk als wat, ze is op heterdaad betrapt. Nu moet Jezus kleur bekennen. Óf Hij staat aan de kant van het zevende gebod, en veroordeelt die vrouw. Óf Hij staat aan de kant van die vrouw en maakt eens en voorgoed duidelijk dat Hij het zevende gebod liever links laat liggen. En ja hoor: wat zegt Hij? Niks! Hij gaat in het zand schrijven. Zie je wel: Hij heeft er geen zin in, om zich druk te maken over het zevende gebod. En als ze dan aanhouden, krijgen ze het verbluffende antwoord: "Wie van u zonder zonde is, werpe de eerste steen." De eerste steen werpen: dat was de taak van de getuigen. Die moesten een begin maken met de straf; zo stond het in de wet (Deuteronomium 13:9; 17:7). Jezus zegt dus: "Jullie hebben die vrouw op heterdaad betrapt? Oké: maak dan maar een begin met haar steniging. Tenminste, als jullie zelf niets op je kerfstok hebben."Maar is dat realistisch? Mag een rechter iemand alleen beboeten als hij zelf nooit een overtreding begaat? Dan kun je de rechtspraak in de samenleving wel vergeten! Dan kan alleen God nog rechtspreken, of zijn zoon Jezus. Daar loopt dit verhaal dan ook op uit, dat Jezus als enige met de vrouw overblijft. Jezus heeft kuis geleefd, dat staat vast. Hij had het recht om te oordelen, Hij alleen. Maar wat zegt Hij tegen de vrouw? "Ook Ik veroordeel u niet."

Wat betekent dat? Inderdaad: dat de Here Jezus met ons meevoelt als wij verdrietig en moedeloos worden van het zevende gebod. Hij heeft gezien wat dat gebod met mensen doet. Aan de ene kant maakt het van mensen een zondaar. Kijk naar die vrouw. Ze kon haar driften niet baas. Misschien was haar eigen man een lomperik. Hoe dan ook: ze is vreemd gegaan, met als gevolg een hoop ellende. Daar staat ze: op heterdaad betrapt, schuldbewust. Hoeveel mensen zitten hier in de kerk die zich ineen voelen krimpen onder de beschuldigende vinger van het zevende gebod? Maar Jezus ziet ook wat het gebod doet met de andere partij. Van de Schriftgeleerden en Farizeeën maakt dit gebod zedenmeesters, die het niet alleen en zelfs niet in de eerste plaats om die vrouw gaat. Het zevende gebod wordt tot een middel om de Heer zelf schaakmat te zetten. Zo ga je begrijpen wat Paulus door kreeg. De wet, die is goed bedoeld door God, maar in onze zondige samenleving brengt ze alleen maar zonde aan het licht (Romeinen 3:20). Het zevende gebod: daar word je niet blij van. Het beschuldigt mensen, en het roept kille discussies op. Dat weet Jezus en daarom schrijft Hij in het zand: Hij doet er niet aan mee. In tegendeel: Hij wijst de schriftgeleerden en Farizeeën terug, en maakt de vrouw blij. "Ik veroordeel u niet." Terwijl juist Hij zonder zonde was!

Wilt u, willen jullie dat allemaal goed horen vanmorgen? Jezus weet het: wie van u en jullie je ongelukkig voelen bij het zevende gebod. Hij weet ook dat het kille discussies kan oproepen. Die sfeer verjaagt Hij. Hij veroordeelt u, jou niet. Hij, de kuisheid zelve, neemt u, jou tegen de kille zedenmeesters in bescherming. Hij neemt u tegen de aanklacht van het zevende gebod in bescherming. De 10 geboden hebben de functie om naar Jezus toe te leiden. Wist u dat ze daarom vanouds tamelijk aan het begin van de kerkdienst worden voorgelezen? Ze willen je bewust maken van je zonden, van je ellende. En dan wordt het een feest, de ontmoeting met Jezus, met het woord van de vrijspraak: "Ik veroordeel u niet!" Wij moeten eerst in die beklemming terechtkomen waarin de wet ons voert, willen wij nog werkelijk blij kunnen zijn met het woord van Jezus. De genade die Jezus ons wil bewijzen is niet goedkoop. Een zondaar kan niet op een koopje worden vrijgesproken. Alleen waar de wet haar beklemmende werk kan doen, kan de vrijspraak van Jezus als diep verblijdend worden ervaren.

Daarom is de moderne samenleving niet blij met Jezus. De moderne samenleving heeft het zevende gebod echt aan de kant gezet. Eigenlijk doet zij twee dingen. In de eerste plaats zegt zij: "Seks - dat is privé. Dat mag iedereen zelf weten hoe dat wordt ingevuld." De wet van Mozes zegt: echtbreuk moet in de poort, dat wil zeggen in het publiek bestraft worden. Dat rechtsgebruik duidt aan, dat men inzag dat het omgaan met seks niet tot de privé-sector behoort. Het gaat het publieke leven aan. Bijbels gesproken kun je dus niet zeggen: het gaat niemand iets aan of ik met iemand vrij. In de moderne samenleving is het anders. Er is een tendens om seks helemaal in de privé-sector te stoppen. Voor veel mensen hoeft er daarom geen officieel huwelijk om de geslachtsgemeenschap heen te staan. Dat is een typisch modern verschijnsel: seks in de privé-sector stoppen. Het tweede wat de moderne samenleving doet is: geen algemene normen meer vaststellen. Alles mag, als een ander er maar geen last van heeft. Zonde? Dat is een ouderwets woord. Steeds meer mensen vinden dan ook dat het moet kunnen, vreemd gaan. Een vrouw veroordelen omdat ze op heterdaad betrapt is op echtbreuk? Schandelijk primitief. Daarom kan de moderne samenleving niet blij meer zij met Jezus. De mensen worden tegenwoordig niet warm of koud meer van zijn woorden "Ik veroordeel u niet": het moest erbij komen dat Hij het wél zou doen! De woorden waarmee Jezus eindigt maken Hem al helemaal niet geliefd in de moderne samenleving: "Ga heen, zondig van nu af niet meer!" Want Híj neemt het woord 'zonde' dus nog wel in de mond.

Blij zijn met Jezus: dat kan alleen als je het van Hem hebben kunt, dat Hij het woord 'zonde' nog wél in de mond neemt. Want dat Hij de vrouw niet veroordeelt, betekent dus niet dat Hij de inhoud van de wet niet meer voor zijn rekening neemt. Tegenover de veroordeling door de wet stelt Hij zijn genadige vrijspraak, maar bij Hem blijft overeind dat echtbreuk wel degelijk zonde is. Net zoals Hij heel duidelijk maakt dat wat Hem betreft echtscheiding niet de bedoeling van God is. Laat het duidelijk mogen zijn: Jezus vindt het erg belangrijk dat wij kuis leven, of we nu vrijgezel of gehuwde zijn. Hij scherpt het zevende gebod eerder aan dan dat Hij het afzwakt. Voor Jezus zijn ongewenste intimiteiten zonde! (Mattheüs 5:28: "Een ieder die een vrouw aanziet om haar te begeren heeft in zijn hart reeds echtbreuk met haar gepleegd.") Nee, Jezus staat lichtjaren af van de moderne samenleving die van zo eindeloos veel dingen zegt: "Moet kunnen." Hij noemt zonde onverbloemd 'zonde'.

Wat is onze Heer toch bijzonder. Hij veroordeelt niet en blijft tegelijk zonde zonde noemen. Wat is het voor ons als christenen en kerk moeilijk om Hem te begrijpen. Voor ons is de keuze óf modern de teugels laten vieren, óf farizees de wet tot een knellend juk maken. De kerk doet óf populair mee met het juichen over meer seksuele vrijheid, óf predikt somber en krampachtig de wet. Het tafereel van Johannes 8 laat ons zien hoe wij alleen uitkomen met het zevende gebod als wij het uit handen van Jezus aannemen, uit zijn mond horen. Zie Hem in het zand schrijven, wars van de ellende die Hij voor zich ziet; hoor Hem ons allemaal vrijspreken, bewogen over ons lot; en knoop zijn laatste woord in je oren: "Ga heen, zondig niet meer!"

Amen