Preek over Psalmen 86:5,15

Toen ik vanmorgen preekte over psalm 103:8 merkte ik op, dat we daar met een refrein te maken hebben dat vaak in het Oude Testament voorkomt:
Ik kondigde aan dat ik daarop in deze dienst zou doorgaan. In deze preek geef ik eerst een overzicht van al de plaatsen in het Oude Testament waar u dit refrein kunt aantreffen. Vervolgens ga ik op een aantal teksten kort in. Ten slotte sta ik wat langer stil bij psalm 86.

In de volgende teksten vindt u dezelfde woorden als in psalm 103:8, soms met een kleine variatie:

• Exodus 34:6
• Nehemia 9:17
• Psalm 86:15
• Psalm 145:8
• Joël 2:13
• Jona 4:2

Bovendien zijn er teksten waarin een deel van dit refrein staat, bijvoorbeeld Numeri 14:18 en 2 Kronieken 30:9. Daarop ga ik nu niet verder in. Ik vraag uw aandacht voor enkele van de plaatsen waar het refrein compleet of soms nog iets aangevuld wordt weergegeven.

In de NBV zie je goed dat van een refrein sprake is. Vers 7 eindigt met een dubbele punt, waarop de woorden volgen die ik vandaag belicht. Zo wordt aangeven, dat in vers 8 de inhoud komt van het bezingen van Gods goedheid en gerechtigheid waartoe in vers 7 wordt opgeroepen. Terecht heeft de NBV het refrein hier van aanhalingstekens voorzien. Opvallend is, dat vers 9 aangeeft dat God zich ontfermt over heel de schepping. Daarmee wordt de kring wijder getrokken dan in psalm 103. Daar wordt de lof gezongen op Gods goedheid voor zijn kinderen. Hier geldt dat Gods liefde en genade betrekking hebben op alle schepselen. Heel de wereld leidt God in zijn geduld en trouw naar de voltooiing. Alles wat er op aarde aan kwaads gebeurt, verdraagt Hij in zijn geduld en zijn trouw.

Hier treffen we dezelfde woorden aan, maar nu niet in het kader van lofprijzing. Ze functioneren bij Joël in het kader van een oproep tot bekering. Dat God liefdevol en genadig is, geduldig en trouw, wijst hij aan als motief om de weg terug te gaan naar Hem. Wat goed is het dus om het refrein ook in gedachten te hebben, wanneer je ernstig gezondigd hebt. De angst kan je dan immers om het hart slaan. Hoe God de Heer onder ogen nu nog te komen? De profeet Joël roept ons op om daarvoor niet beducht te zijn. We kennen Hem toch als liefdevol en genadig, geduldig en trouw?! Het is verrassend om te zien hoe zo een en hetzelfde refrein tot verschillende reacties kan leiden. de ene keer tot lofprijzing, de andere keer tot bekering. Maar nooit kan het zo zijn dat er van onze kant geen reactie volgt. Je moet er iets mee dóen, met het weten dat God zo goed is!

Ook hier reageert een mens op het welbekende refrein. Maar opmerkelijk: nu is de reactie er een van ergernis! Jona neemt het de HEER kwalijk dat Hij zo goed is, omdat die goedheid ten goede komt aan Israëls aartsvijand Ninevé. Wat had hij graag gezien dat God met Ninevé eens en voorgoed had afgerekend. Maar nee: ook voor die ellendige tegenstanders is er genade. Dat ergert hem. Het is een ergernis die voor veel christenen herkenbaar is. Want juist als je ernaar verlangt dat God in actie komt en iets doet aan alle boosheid in de wereld, kan het zo teleurstellend zijn dat Hij zich in zijn geduld steeds weer inhoudt. Ook onze Heer Jezus is voor menig christen in dit opzicht ook maar moeilijk te volgen. Ook Hij wordt immers niet moe de goedheid van zijn hemelse Vader te benadrukken. De de consequentie die Hij daaraan verbindt is niet mis! Zie Matteüs 5:44,45:
Daar heb je het weer: ook oorlogsmisdadigers kunnen op een bankje genieten van de zon. En dan zouden wij dat voorbeeld van God moeten volgen?! Werkelijk: de ergernis van Jona is herkenbaar. Zo kan het refrein ons christenen reden geven tot zelfkritiek. Wat Jona moest leren moeten ook wij leren. Gods goedheid vraagt erom dat ook wij ruimhartig worden – veel ruimhartiger en genadiger dan wij van nature zijn.

Tenslotte psalm 86:15. Ik wijs hier ook op vers 5. Daar komt de uitdrukking ‘groot is uw trouw’ voor. Net als in psalm 103 wordt die trouw verbonden met vergeving:
Opvallend is de aanduiding in vers 5 van de mensen aan wie God trouw is: ieder die de Heer aanroept. In vers 15 en 16 toont David zelf zo’n mens te zijn. Eerst wordt in vers 14 de nood geschetst waarin hij zich bevindt. Dan, in vers 15, wordt de blik gericht op onze goede God. Vervolgens, in vers 16, komt het tot een smeekbede: Heer, als U dan zo liefdevol en trouw bent, wees mij dan genadig,
Zo laat psalm 86 nog weer een andere reactie zien dan wie welke tot nu toe de revue zijn gepasseerd. Het refrein dat Gods goedheid bezingt geeft ons niet alleen aanleiding tot lofprijzing, tot terugkeer naar de Heer en tot meer ruimhartigheid, maar ook tot het doen van een beroep op God. De wetenschap dat Hij liefdevol en genadig is, motiveert ons om Hem om hulp te vragen.
Het is goed om dat te bedenken nu wij deze zondag het avondmaal vieren. In het avondmaal wordt ons het teken en zegel ervan gegeven, dat wij van God inderdaad genade, liefde, geduld en trouw hebben te verwachten. Psalm 86 stimuleert ons, om op grond daarvan veel verwachtingen van Hem te hebben. Als God is zoals wij het vandaag gevierd hebben, vertrouw Hem dan als de nood aan de man komt! Denk niet, als moeilijkheden u treffen, dat het zinloos is om daarmee tot God te gaan. Wanneer u zich geen raad meer weet, val dan terug op de woorden van het refrein die u vandaag nog, in de viering van het avondmaal, op het hart gedrukt zijn. Door in een houding van vertrouwen de week in te gaan, doen wij recht aan het bewijs van Gods liefde in Christus Jezus.

Amen.