Preek over Jesaja 63:15-64:2

In december 2009 stonden de volgende berichtjes in de krant.

• De Haagse Hogeschool vindt een kerstboom te zeer verbonden met een christelijk feest. Om het internationale karakter en de diversiteit binnen de school te benadrukken, is de boom geweerd. In het atrium van de school hangen nu alleen slingers met lampjes. (ND 8 december 2009)
  
  
• VVD-raadslid Robert Flos van de gemeenteraad van Amsterdam wil dat de gemeente alleen nog organisaties zal inhuren die hun functies voor iedereen openstellen, ongeacht hun religieuze achtergrond. Organisaties zoals Youth for Christ en Het scharlaken Koord die levensbeschouwelijke eisen stellen aan hun medewerkers, maken zich volgens hem schuldig aan discriminatie. (ND 9 december 2009)
  
  
• De Amsterdamse tramconducteur Maikel Aziz mag van zijn werkgever geen kruis meer dragen op zijn kleding. Hij mag het wel onder zijn pak dragen maar dat wil hij niet. De tramconducteur heeft daarom een kort geding aangespannen. (ND 9 december 2009) De rechtbank heeft de werkgever inmiddels in het gelijk gesteld. Het is de conducteur wel toegestaan een ring of een armband met een kruisje te dragen. (ND 15 december 2009)
  
  Al deze berichten maken duidelijk dat er in ons land een tendens is om godsdienst uit het publieke domein te weren. Er zijn ook tegenkrachten. Zo blijkt uit het laatste voorbeeld dat de rechter nog steeds opkomt voor de vrijheid van godsdienst. Geruststellend is ook dat het college van burgemeester en wethouders van Amsterdam het niet met raadslid Flos eens is en ruimte blijft zien om godsdienstige instellingen te subsidiëren. Tenslotte kun je je afvragen of de kerstboom nou echt zo’n christelijk symbool is. Niettemin: de tendens om het publieke domein godsdienstvrij te maken is er, en wordt krachtiger. Het motto is: “Godsdienst mag, maar alleen achter de voordeur.” Daar worden niet alleen christenen door getroffen. Zo is het moslims in Zwitserland recent verboden nieuwe minaretten bij hun moskeeën te bouwen. Als u denkt: “Goed zo, dat zou hier ook moeten gelden!”, besef dan dat de volgende stap een verbod kan zijn op het klokgelui vanaf torens van christelijke kerken.
  

“Godsdienst mag, maar alleen achter de voordeur.” Dat geldt ook van christenen. Sterker nog: dat geldt wat betreft de mensen die dat zeggen ook van God. God mag er best zijn van hen, mits ook Hij achter zijn eigen voordeur blijft. God in de hemel – daar heeft niemand bezwaar tegen. Het gaat erom dat de hemel en de aarde twee gescheiden terreinen blijven. De hemel is voor God en voor de christenen die in Hem geloven. De aarde daarentegen is voor de mensen. Die dient God-vrij te zijn! Welnu, tegen die tendens in bidden we met het de derde bede van het Onze Vader:
Want met dit gebed bidden we erom, dat God zijn machtige aanwezigheid niet beperkt tot de hemel alleen, maar die ook uitbreidt over de aarde. Immers, volgens de zienswijze van de Bijbel is het een ramp als God zich terugtrekt in de hemel en de aarde prijsgeeft aan de mensen. Lees Jesaja 63:15-19. Daar wordt beseft dat het een hel wordt op aarde als God zich in de hemel terug zou trekken en de mensen hun eigen wil doen. Opmerkelijk is vers 17: hier zijn Israëlieten aan het woord, die zich erover beklagen dat God hen op hen eigen wegen heeft laten gaan, die toeliet dat ze dwaalden. Zij hebben het dus als iets ergs ondervonden dat ze van God los kwamen en dat Hij hen daarin nog stijfde ook! Dit is de ontdekking van het geloof: dat het een ramp is als je je als mens van God los scheurt. Vandaar het smekende verlangen van vers 17:
Uit vers 18 blijkt hoe van het een het ander komt. Met dat de Israëlieten van God vervreemdden, werden ze ook weerloos tegenover hun vijanden. Zoals Simsom zijn kracht verloor toen zijn wijding aan God was verbroken, zo is het van de HEER afgedwaalde volk Israël een gemakkelijke prooi voor de heidenen:
Dat laatste is het ergste van alles. Gods tempel is verwoest. Hij heeft geen woning meer op aarde. Hij heeft zich geheel en al laten terugdringen in de hemel. De aarde is inderdaad God-vrij geworden, maar dat is het tegendeel van een bevrijding. Het betekent dat de mensen van zijn ontferming beroofd zijn (63:15). Zo klinkt in Jesaja 63:19 alleen maar een weeklacht over een wereld waaruit God is teruggedrongen:
Hoort u? Als God zich achter de voordeur van de hemel terugtrekt voltrekt zich op aarde een ramp. Dan dwaalt Gods volk van hem af en krijgen zijn vijanden de overhand. Zo gezien zijn er in onze samenleving ernstige dingen aan de hand.

Tegen deze achtergrond heeft Jezus ons leren bidden dat God er geen genoegen mee neemt dat Hij heerst in de hemel. Alles zou ons eraan gelegen moeten zijn dat Hij ook op aarde heerst. Zo pakt Jezus in de derde bede van het Onze vader de machtige verzuchting op van Jesaja 63:19b en 64:2:
Hoort u de hartstocht in dit gebed? Het is een en al adventsverlangen. Op het Kerstfeest vieren wij dat de hemel daadwerkelijk opengescheurd is en dat God naar de arde afdaalde. Maar vandaag de dag worden wij met de neus gedrukt op de tegenbeweging. God wordt teruggedrongen achter zijn voordeur, en de mensen beseffen niet hoe rampzalig dat is. Zo leert Jezus ons bidden dat God tegen die tendens ingaat. Als we het Kerstfeest niet zouden kunnen vieren, hadden we wellicht de moed al lang opgegeven om dit te bidden. Het lijkt soms zo volkomen onwerkelijk, dat dit proces ooit nog gekeerd kan worden en dat de aarde ooit vol wordt van Gods kracht en heerlijkheid. Maar nu: de hemel is opengescheurd! God heeft zich in Christus een plaats verworven op aarde, midden tussen de koningen en keizers in! Laten wij dus niet verslappen en er hartstochtelijk om blijven bidden, dat God zijn wil ook op aarde doe geschieden. Want dít heeft onze wereld nodig: dat midden in deze wereld, waar door geldzucht beheerste banken staan en een economie vol onrecht op gang wordt gehouden, waar milieuconferenties machteloos eindigen en politici hun eigen wil uitschreeuwen, waar ook de kerk het spoor bijster dreigt te raken en mensen in geestelijke verwarring op drift raken – dat midden in deze wereld zijn naam wordt uitgeroepen, zijn wil wordt gedaan. Als je één ding leert met Kerst is het dit: bidden.

Amen