Preek over 1 Samuel 3:1-9 en 1 Samuel 23:7-13 en 1 Samuel 28:3-6

'Ministry' is binnen de kerken geïntroduceerd vanuit de charismatische beweging. Die beweging komt voort uit de overtuiging en ervaring, dat in het heden veel van God te merken is. We leven wat dat betreft niet in een dal! Dat wordt zo wel gezegd. Vroeger, toen Jezus zijn wonderen deed en na de kruisiging opstond uit de doden, bereikte de actieve aanwezigheid van God een hoogtepunt. Straks, bij Christus' wederkomst, zal heel de schepping vol zijn van Gods macht en glorie - een nieuw, blijvend hoogtepunt. Maar tussen die twee 'toppen' in zouden we nu in een dal zitten waarin we maar bar weinig van God merken. Dat nu wordt krachtig tegengesproken door al die christenen die blij zijn met de beweging van 'charismatische vernieuwing'. Voor hen is de nabijheid en de machtige aanwezigheid van God ook nu, in de tijd waarin wij leven, volop werkelijkheid. Hij is nog steeds actief, en de wereld is nu al het toneel van zijn macht en glorie. We leven immers in de tijd van de Geest! In dat kader past nu ook de gebedsvorm die bekend is komen te staan als 'ministry'. Vgl. de informatie die gegeven wordt op de website van Youth for Christ (www.YFC.nl/ministry):"Ministry is luisterend bidden voor anderen in de kracht van de Heilige Geest. Bij ministry krijgt Gods Geest direct de ruimte om op het moment van gebed zijn aanwezigheid en kracht te tonen. Het is dus bidden én luisteren. Als tweetal bid je heel concreet voor een bepaalde situatie en ben je in afwachting van wat God op dat moment door de Heilige Geest tot de ander wil zeggen. ... Wij mogen ons laten gebruiken als instrumenten van de Heilige Geest. ... Wij mogen zegenen, vergeving uitspreken en boze geesten uitsturen."In de ministry-cursus van YFC komen dan ook onder andere de volgende onderwerpen aan de orde:- Hoe mag ik bidden om de Heilige Geest en iemand zegenen?- Hoe luister ik naar God en versta ik zijn stem?- Hoe ga ik om met genezing van zieken?- Hoe ga ik om met kwade machten- Hoe mag ik om vergeving vragen en dit over iemand uitspreken?Het gaat hier dus inderdaad om de levende aanwezigheid van God door de Geest. De Geest krijgt ruimte om door mensen heen vergeving aan te bieden, zieken te genezen, mensen te zegenen, boze geesten uit te drijven. Op en tot charismatisch is dit! Nu krijgt deze 'persoonlijke voorbede' niet altijd dit scherpe profiel. Een baptistendominee vertelt er als volgt over:"De bidders strekken zich er naar uit om in hun gebed goede, 'rake' woorden te spreken. Daarvoor is het nodig open te staan voor de leiding van Gods Geest, die middels (bijbel)woorden, gedachten en beelden wil spreken. Tegelijkertijd proberen ze goed te zien wat het gebed uitwerkt bij de persoon voor wie ze bidden om daar op in te kunnen spelen. ... Wij zijn als gemeente blij verrast over de zegen die God aan deze vorm van gebed schenkt. Mensen ontvangen rust of wijsheid voor een beslissing, bemoediging, troost en verschillende malen heeft God mensen op wonderlijke wijze genezen. Samenvattend durf ik te zeggen dat velen een ontmoeting hebben gehad met de levende God." (Peter Kos in IDEA december 2004, blz. 4)Een minder scherp profiel dus, maar ook hier het geloof in de tegenwoordigheid van God. Er gebeurt iets tijdens dit gebed! God doet van zich horen!

Hier komt duidelijk heel veel aan de orde. Ik noem een aantal dingen op die allemaal grondige bespreking zouden behoeven:- hoeveel mag je van het gebed verwachten? - Hoe zit het met Gods stem, waarnaar je al biddend moet leren luisteren?- Hoe zit het met gebedsgenezing?- Hoe zit het met dat uitdrijven van boze geesten?- Wat houdt dat in: mensen zegenen?- Hoe zit het met dat 'vergeving uitspreken?Er kan geen sprake van zijn dat ik in deze preek op dit alles in ga. Ik belicht één aspect: het 'luisterend bidden'.

Centraal bij 'ministry' staat de overtuiging, dat God antwoord kan en wil geven als je bidt. De communicatie is niet eenzijdig. Wij praten niet alleen tegen God. Hij praat ook tegen ons. Zo laat ook Bill Hybels van Willow Creek zich uit: Het is een eer tot God te kunnen spreken. ... Overal, altijd en onder alle omstandigheden kunnen we 'met vrijmoedigheid toegaan tot de troon der genade...' (Hebr.4:16). Het tegenstrijdige is echter dat we gebed meestal beschouwen als praten tegen God en ons zelden afvragen of God misschien tegen ons zou willen praten. Maar tijdens het bestuderen van het gebed en het bidden zelf voelde ik dat God zei: 'Als wij een relatie hebben, waarom ben jij dan steeds aan het woord? Geef Mij ook de kans iets te zeggen.'" (Te druk om niet te bidden, 104)Daarin is een bijbels motief te herkennen. De drie stukjes die ik uit I Samuël voorlas gaan daarover, dat God spreekt.,Als je Hem raadpleegt kan Hij antwoord geven op allerlei manieren: door dromen, door orakelstenen, door profeten (28:6). Is dit niet aanlokkelijk? Wie zou niet zo direct met God om willen gaan? Eerlijk gezegd: er lijkt mij niet zoveel in te brengen tegen de overtuiging van de charismatische beweging, dat God ook in het heden nog tot ons spreekt. En dat Hij daarbij kan kiezen voor communicatie via dromen of visioenen - zou dat alleen van bijbelse tijden gelden? De kerkgeschiedenis leert anders. Beroemd is het visioen dat keizer Constantijn kreeg in het jaar 313, vlak voor een belangrijke veldslag. Hij zag het teken van het kruis aan de hemel, waarop de woorden waren geschreven "Overwin hiermee!" (Vgl. Robin Lane Fox, De droom van Constantijn, 588) In de vroege kerk kwam het veel voor dat mensen visioenen kregen. Het wordt van zowel bisschoppen als martelaren als monniken verteld. (De droom van Constantijn 357-398) Trouwens, ook in de tijd na de Reformatie was men vertrouwd met de gedachte dat God via 'tekenen' van zich liet horen. Juist de protestanten bleken zeer gevoelig voor natuurlijke tekenen en wonderen, ...omdat ze het vermogen van heiligen wonderen tot stand te brengen juist hadden ontkend en de directe aanwezigheid van de goddelijke macht wilden benadrukken. Een van de gevolgen was dat ... in de jaren rond 1500 nu ook het lutherse Duitsland en Scandinavië grote aantallen profeten en profetessen kenden. Tussen 1550 en 1700 zij er ongeveer 300 bekend die boodschappen verkondigden die ze via engelen ontvangen zouden hebben." (Diarmaid MacCulloch, Reformatie. Het Europese huis gedeeld, 556/557)Ook in onze eigen tijd zijn visioenen niet onbekend. Indrukwekkend is wat Floris Bakels vertelt in zijn aangrijpende verslag over de tijd die hij doorbracht in Duitse gevangenissen en concentratiekampen.Op weg naar de strafgevangenis in Scheveningen spreekt God als volgt tot hem:Er licht iets op, ginds boven Pijnacker, boven de verre kerktoren, een brede zilveren straal licht, de toren licht. Er is ook een schaal, een wijde lichtende schaal, waarin ik ben, een hand die onder mij komt en mij optilt boven het leven uit, waar alleen stilte en licht zijn..En ik verneem: 'Vrees niet. Ik ben het.' (Nacht und Nebel 35)Laten we het God dus niet ontzeggen, het vermogen en de bereidheid om ook tot ons in het heden te spreken, en daarbij als het Hem belieft van dromen of visioenen gebruik te maken. Het is goed dat we daaraan vanuit de charismatische beweging herinnerd worden! Tegelijk is het goed om bij het denken daarover en de verwachtingen daarvan zorgvuldigheid in acht te nemen. Ik plaats met het oog daarop zeven kanttekeningen.

a. God kan met antwoord geven wachten. De psalmen zijn er vol van. Wat wordt er vaak geklaagd dat God niet reageert, afzijdig blijft, zich doof lijkt te houden, zijn aangezicht voor de bidder verbergt. Wat heeft Job eindeloos lang moeten wachten voor eindelijk het antwoord uit het onweer kwam. Suggereer alsjeblieft niet dat God meteen, direct van zich doet horen. Schrik ook niet als je in je eigen gebedsleven vertrouwder bent met stilte dan met Gods antwoorden. Het is heel normaal dat God wacht.b. God laat zich niet dwingen. God is vrij. Vgl. I Samuël 3:1-9: God spreekt wanneer niemand erop bedacht is. Vgl. daartegenover 28:6: God spreekt niet, terwijl het juist heel hard nodig is. Luther werd niet moe te benadrukken: "God spreekt wanneer en waar Hij dat wil." Nooit mag de praktijk van ministry een methode worden waarmee je de hand wilt leggen op Gods antwoord. Laat God vrij. Luister goed, maar dwing en manipuleer niet.c. Verwar niet je eigen geest met Gods Geest. Een mens heeft een rijk zielenleven. Je kunt wat af dromen. Je kunt merkwaardige invallen en ingevingen krijgen. Bijbelwoorden kunnen eigenaardig in je hoofd rondzingen. Ook in therapieën wordt veel met 'beelden' gewerkt. Zeg niet te gauw dat het de Heilige Geest is. Beter zoals Eli het eerst nuchter op intermenselijke communicatie houden, dan gelijk de Heilige Geest erbij halen. Wat is dat al vaak gebeurd met fataal resultaat. Altijd weer dreigt, dat mensen hun eigen inzichten en ideeën aanbieden als waren het de ideeën en inzichten van God... Een gezond wantrouwen ten opzichte van onszelf is passend. Wat mensen willen en wat God wil - dat staat nu eenmaal vaak haaks op elkaar, vgl. Marcus 8:33; Lucas 16:15b.d. Niet iedereen krijgt woorden of beelden. David gaat naar de priester. Later gaat Israël naar de profeten. Dat duidt erop dat God specifieke mensen en ambten uitkoos om met zijn volk te communiceren - bemiddelaars. In het Nieuwe Testament is de gave van de profetie bekend, maar er is geen sprake van dat iedereen die gave krijgt. De Geest is vrij in het uitdelen van die gaven. Vgl I Corintiërs 1211. Enige terughoudendheid op dit gebied is dus wenselijk. Wie ben jij dat jij denkt 'beelden' te zullen krijgen? e. Karl Barth heeft een uitspraak gedaan die in dit verband niet genoeg bedacht kan worden: Er is geen intiemere vriend van het gezond verstand van mensen dan de Heilige Geest. (KD IV/4 31)Inderdaad: waarom zou het buiten de ratio om moeten gaan, de leiding van Gods Geest? Ongetwijfeld: God is niet aan het gezond verstand gebonden om tot ons te spreken; we hebben reden om op onze hoede te zijn voor eenzijdig rationele, of zelfs rationalistische benadering van het geloof. Maar laten we niet van de weeromstuit miskennen dat God de ratio in dienst kan nemen. Kan Hij niet tot ons spreken via de goede raad van een vriend? Of via een preek? Of via een uitputtend gedachtewisseling? Hoed je daarom voor de conclusie, dat God niet tot je spreekt als je nooit een beeld krijgt of een visioen. Zeg niet dat het niet kan! Maar zeg ook niet dat het alleen zó kan! Het is opvallend, dat het vragen van een orakel zoals David dat deed (in 23:9 slaat 'het priestergewaad' - de efod - naar alle waarschijnlijkheid op een soort loten waaruit men een goddelijk 'ja' dan wel 'nee' aflas) in de tijd na David niet meer gerapporteerd wordt. Men wendde zich later tot de profeten. Waarom raakte dit orakel in onbruik? Omdat het tot bijgeloof aanleiding gaf! Dat kunnen we afleiden uit Hosea 3:4 waar de 'efod' op één lijn staat met de 'terafiem', huisgoden. Iets dergelijks wordt over 'de koperen slang' verteld; ook die werd in later tijd voorwerp van bijgeloof en daarmee onbruikbaar, vgl. Numeri 21:6-9 en II Koningen 18:4. Laten we ons ook door de kerkgeschiedenis gewaarschuwd weten: die 'profetieën' en tekenen en wonderen in de tijd na de Reformatie komen op ons maar al te vaak als obscuur over... Laten we de Heilige Geest dus niet te gauw met geheimzinnigheid in verband brengen en vooral wél met goed, 'gezond' nadenken. Waarom zou de Geest eerder tot je spreken als je de Bijbel lukraak openslaat - een orakel - dan wanneer je gedegen bijbelstudie doet? De oude gereformeerde praktijk, om in moeilijke situaties tot God te bidden en om wijsheid te vragen en dan, na veel gesprek en beraad en overweging en bijbelstudie een keuze te maken - het is een zeer verantwoorde manier om Gods antwoord te verwachten. Veracht het gezond verstand en studiegeest niet!f. Gods Geest kan ons ook leiden door ons op onze eigen verantwoordelijkheid terug te werpen. Zoals gezegd: het orakel dat David kreeg ging via zoiets als 'kruis of munt'. Het gebeurt nog steeds in bv de RK-e kerk dat via loting belangrijke beslissingen worden genomen. Maar willen wij het zo? Het is een heel kort lijntje naar God. In de moderne tijd zijn wij echter mondig geworden. Kritisch ook. We zoeken veel zelf uit. We slikken niet alles. We weten hoe verkeerd we 'woorden van God' kunnen duiden. Kortom: veel moderne mensen hebben een langere lijn naar God. Dat mag! Het is opvallend dat we ook in de Bijbel grote verschillen kunnen opmerken in de lengte van het 'lijntje' naar God. Belangrijk is in dit verband het verhaal van Ester. Ester en Mordechaï kregen geen visioenen, geen orakel. God is niet rechtstreeks aanwezig in het verhaal. Zijn naam wordt niet eens genoemd! Het lijkt een 'werelds' verhaal. God speelt in het verhaal geen rol. Maar Hij heeft wel de regie. In dat vertrouwen handelen Mordechaï en Ester. De gereformeerde vroomheid sluit zich er bij aan. Daar is niks mis mee, al is het niet de enige mogelijke manier van vroomheid.g. In de Bijbel is de beweging zichtbaar dat de Geest via Israël op weg gaat naar Jezus Christus. Om de Geest te vinden dienen wij ingewijd te worden in de wereld van Israël en Jezus. Anders gezegd: om de Geest te vinden dienen wij ingewijd te worden in de wereld van Oude en Nieuwe Testament. Dat is de diepe waarheid van de gedachte, dat wij de Geest niet los kunnen maken van het Bijbelwoord. Ik ontken niet dat de Geest buiten het Bijbelwoord om kan spreken in visioenen, dromen, verschijningen van engelen, wonderlijke leidingen. Denk aan het teken van Constantijn! Maar het zijn randverschijn-selen. Centraal staat: vertrouwd worden met Abraham, Jozef, David, Jeremia, Ester, Petrus, Paulus, enzovoorts. Intensief vertrouwd raken met het bijbel-woord, dat is: gevormd worden door de Geest. Vanuit die vorming mogen wij de weg vinden en zal God tot ons spreken en ons leiden. Vandaar de toepas-sing die gezang 329:2 geeft van dat "Spreek, Heer, uw knecht hoort":Heer, uw boodschap staat geschreven ons ten leven. Maak uw schrift het levend woord. Zie het boek van uw behagen opgeslagen. Spreek Heer, uw gemeente hoort.

Amen