Preek over

Deze preek is als volgt opgebouwd. Eerst geef ik informatie over de achtergrond en inhoud van dit tamelijk onbekende en weinig geliefde bijbelboek - het kortste van het Oude Testament. Dan ga ik in op redenen die men heeft om Obadja te kritiseren als niet-christelijk. Aansluitend wil ik die kritiek tegenspreken, door te laten zien hoe dit boek in het geheel van de Bijbel zijn plaats inneemt. Tenslotte duid ik aan hoe Obadja ons hart kan aanspreken.De naam 'Obadja' betekent 'vereerder, knecht van de HEER'. De profeet is ons verder onbekend. Hij trad op in Juda, blijkens zijn gerichtheid op Jeruzalem (vs 11,17). Aannemelijk is dat de profetie dateert uit de tijd van de ballingschap na de verwoesting van Jeruzalem in 586 voor Christus (vs 11,12, 20).De profetie is vanaf vers 17 tot Juda zelf gericht, maar het eerste gedeelte houdt een boodschap in voor Juda's vijand Edom. Het komt vaker voor dat profeten de omringende volkeren aanspreken, vgl. Jeremia 46-51. Onder die volkeren neemt Edom een speciale plaats in. Het had Jakobs broer Esau als stamvader (Genesis 25:30; 36) en was zo Israëls broedervolk, Obadja 6, 8,10. Die twee volkeren waren elkaars concurrenten. In Davids tijd werd Edom overheerst door Israël, maar omstreeks 734 voor Christus herwon het zijn vrijheid (vgl. Genesis 27:40). Blijkens dit bijbelboek heeft het bij de verwoesting van Jeruzalem ijverig meegeholpen, vers 10, 11-14. De profeet kondigt daarom oordeel af over Edom, vers 1-16,18. Keerzijde daarvan is een belofte van herstel voor de Israëlieten, vers 17, 19-21. Van belang is de aankondiging van de dag van de HEER (vers 15), een belangrijk thema in de profetieën, vgl. Amos 5:18; Joël 4 enz.

De wijze waarop Edom de wacht wordt aangezegd liegt er niet om, vers 10,18. Men heeft dit bijbelboek daarom negatief beoordeeld. Een uitlegger zegt: dit boek is een uitbarsting van haat (Robinson, Handbuch zum AT, 110v). Anderen spreken van 'nationalistisch wraakgevoelens' (vgl. de typering van Van Leeuwen, De Prediking van het OT, 20, 69). De conclusie is: dit is geen christelijke boodschap. Een oude tegenstelling duikt hier op: het OT zou enghartig en primitief zijn, vol van de toorn van God, terwijl het NT ruimhartig de liefde predikt.

In die tegenstelling zit waarheid, maar helemáál waar is ze niet. Wat Obadja betreft: er zijn inderdaad verschillen, maar ook wezenlijke overeenkomsten met het NT. Daarnaast wil ik aanduiden hoe Obadja verbonden is met heel het Oude Testament, om zo te laten zien dat met karakteriseringen als 'nationalistisch' en 'wraakzuchtig' het wezen van zijn boodschap niet getroffen wordt. A. Obadja en het NTDrie markante motieven komen in het NT precies zo terug.* De hoogmoedige wordt vernederd, vers 3,4, vgl. Lucas 1:51v.* De wijzen worden beschaamd, vers 8, vgl. I Kor.3:19; 1:19* De door onheil getroffenen komt bescherming toe, vers 14. Wee degene die hun die weigert, vgl. Matt.25: 31-46Een vierde motief krijgt in het NT een eigen, beslissende uitwerking:* De beker van Gods woede, vers 16. Vgl. daartegenover Matteüs 26:39, 28.Dat wil zeggen: het Nieuwe testament wijst Christus aan, die in onze plaats de beker drinkt. Vanuit deze verkondiging moet aangeduid worden dat Obadja nog niet het laatste woord heeft gesproken, nog slechts het voor-laatste.B. Obadja en het OT* Edom/Esau en Israël/Jakob hebben een ingewikkelde relatie met een wankel evenwicht. Aan de ene kant geldt Edom als het niet-verkoren volk, dat de tweede viool moet spelen, Genesis 25:23. Zo is het dan ook in de glorietijd van Israël onderworpen door koning David, I Sam.8:13. Aan de andere kant hebben Esau en Jakob zich met elkaar verzoend, Genesis 33:4. Zo geldt Edom voor Israël als broeder die 'met respect behandeld moet worden', Deut. 23:8. * In de tijd van Obadja is dit evenwicht verstoord. Er is alleen nog maar bittere vijandschap van Edom tegen Jakob. De verhouding lijkt op die tussen Kaïn en Abel. Nu is Jakob de onderliggende partij, maar Edom kent geen genade. Edom keert zich alsnog tegen Gods genadige verkiezing. Dat is onvergeeflijk. Het gericht over Edom komt niet voort uit wraakzucht, maar is Gods oordeel over de vijand die het tegen Hém opneemt.* Obadja wordt in de canon gevolgd door Jona. Dat is opmerkelijk, omdat in Jona de rollen zijn omgekeerd: nu kent de Jood Jona geen genade tegenover het met oordeel bedreigde Ninevé. Hij gedraagt zich 'edomitisch'. Daar spreekt de HEER Jona op aan. Ook deze Joodse Edom krijgt het met de HEER aan de stok! Conclusie: lees Obadja niet geïsoleerd van de rest van het OT!

* Indringend wordt ons voorgehouden dat de HEER onbarmhartigheid voor lijdenden niet verdraagt. Armen en lijdenden niet de helpende hand toesteken maar hun ellende verergeren - dat is onvergeeflijk. Vgl. mensen die Joden verraden hebben in de oorlog. Kennen wij ontferming over mensen die door onheil zijn getroffen: AIDS-slachtoffers? Of vergroten we hun ellende door hoogmoed ("het is hun eigen schuld")?* Troostrijk wordt ons voorgehouden dat Gods verkiezing van Jakob niet ongedaan kan worden gemaakt. "Als God over ons is - wie zal tegen ons zijn?!" (Romeinen 8:31).

Amen