Preek over Lucas 8:11-15 en Lucas 10:38-42

Het is een aandachttrekkende uitspraak die Jezus onze Heer doet in zijn gesprek met Martha: "Er is maar één ding noodzakelijk." Eén ding? Is er maar één ding om je druk over te maken, om bezorgd over te zijn? Wat is het leven dan eenvoudig! Vermoedelijk is de ervaring van ons allen, hier aanwezig, een andere, namelijk dat het leven niet eenvoudig maar ingewikkeld is en dat wij onze aandacht moeten verdelen over veel dingen. Net als Martha zijn wij 'druk met veel' (vs 41). We vliegen van het een naar het ander: werken, boodschappen doen, sporten, vakantie, slapen, op familiebezoek, televisiekijken, een feestje, een begrafenis, naar de tandarts, geldzaken afhandelen, telefoneren, e-mailen... Nu is het mogelijk je met al die dingen bezig te houden terwijl je toch je hoofd in wezen slechts bij één ding hebt: bij iets waarover je enorm verheugt, of waarover je je grote zorgen maakt. Maar in de praktijk gaat het vaak zo, dat je je verliest in dat vele. We zeggen dan: je 'wordt geleefd'. Daarom treft het niet alleen Martha als Jezus het hoofd schudt over dat in de weer zijn met veel dingen, en aandringt op concentratie, concentratie in je leven op één ding. Met deze uitspraak staat Jezus zeker ook dwars op onze complexe, volle, drukke maatschappij. Hij roept op tot een levensstijl waarvan wij in het moderne Westen ver zijn af komen te staan. En de kerk? Staat de kerk wat dat betreft inderdaad aan de kant van Jezus, tegenover de maatschappij? Ik durf niet zonder meer bevestigend te antwoorden. In de loop van de jaren heb ik de stapels papier voor kerkenraadsvergaderingen dikker en dikker zien worden. Van gemeenteleden die in het buitenland wonen en daar de Contactsleutel lezen heb ik meer dan eens de opmerking gehoord: "Wat gebeurt er ongelooflijk veel in die gemeente van jullie. Als je wilt kun je elke dag wel aan een activiteit deelnemen." Ook in de kerk moeten wij ons de ernstige vraag stellen, of wij nog wel de concentratie kennen op dat ene ding dat belangrijk is. Hebben wij in de vormgeving van ons kerkelijk en christelijk leven opgepikt wat Jezus tegen Martha zei? Of zijn wij ongemerkt van Hem vervreemd, doordat wij druk zijn met veel, ook in het geloof, ook in de kerk?

Intussen is deze aandachttrekkende uitspraak van Jezus ook een antwoord aan al die mensen, die er onvrede mee hebben dat er zo veel dingen zijn die beslag op hen leggen, dat ze van het een in het ander rollen. Zeker, er zijn mensen die dat niet meer dan normaal vinden. Zij weten niet beter of zo is het leven. Ze denken niet verder na en gaan er gewoon mee door - met 'worden geleefd'. Maar steeds meer mensen vinden het niet normaal. Bij steeds meer mensen leeft het vermoeden dat je, zo druk in de weer met van alles en nog wat, de essentie van het leven kunt missen. Laat ik het zo zeggen: die mensen hebben het gevoel dat ze druk zijn met de buitenkant van het leven en niet met de binnenkant. Dan kan het dus komen tot de verzuchting: "Waar gaat het nou toch eigenlijk om in het leven?" Wat kun je daar soms ook naar verlangen, dat het leven teruggebracht wordt tot het ene nodige, tot daar waar het om gaat. Het is goed te beseffen dat dat ook mensen geldt buiten de kerk. Zeker ook voor hen is Jezus' uitspraak een antwoord. Het zou zonde zijn als zijn woorden hen niet zouden bereiken - letterlijk! Wat zou het fijn zijn als wij erbij mogen helpen dat Jezus' woorden onder de aandacht van zulke mensen komen. Laten we daar vurig om bidden!

Nu is bidden niet genoeg. Het zal er ook om gaan dat wij de woorden van Jezus in praktijk brengen. Ik roep u in dat verband op om regelmatig in retraite te gaan. Bedoel ik daarmee: af en toe het klooster in, zoals sommigen doen? Niet per se, al is er niks mis mee. Maar het kan eenvoudiger, meer passend in het gewone leven. Want 'retraite', dat betekent 'je terugtrekken'. Waar het om gaat, is dat wij ons vaak genoeg 'terugtrekken' uit het vele dat beslag op ons legt, om toe te komen aan de boodschap van God. Kijk eens naar de uitleg van de gelijkenis van de zaaier in Lucas 8. In dat gedeelte zit een overlap met het slot van Lucas 10. Het werkwoord 'bezorgd zijn' (10:41) klinkt als zelfstandig naamwoord in 8:14. De drukke Martha illustreert wat Jezus bedoelt in zijn uitleg van de gelijkenis: hier is nu iemand die niet toekomt aan zijn boodschap. Zijn Woord wordt bij Martha door de 'zorg' verstikt. In Lucas 8 wordt zichtbaar gemaakt aan welk gevaar wij blootstaan als wij 'geleefd worden'. Dan kan de Here God zijn werk in ons niet doen! Dan kan het evangelie niet gedijen in ons leven. Al dat vele, dat besloten ligt in 'zorgen' en 'rijkdom' en 'genoegens van het leven' (ja, die ook!), verstikt het evangelie. Ik zal een voorbeeld geven. De afgelopen maanden waren velen van ons bezig met de nieuwe zorgverzekering. Ook ik. Gelukkig kreeg ik hulp van iemand die zich erin verdiept had, maar toch was ik er in mijn hoofd mee bezig. Verkeerd? Welnee, zonder meer nodig. Niettemin: het slokte wel aandacht op. Op een gegeven moment realiseerde ik mij, dat ik er niet té lang mee bezig wilde zijn. Immers: er zijn belangrijker dingen! Welnu: hoevelen van ons hebben niet de ervaring dat hun dagen met zulke dingen gevuld worden. Zeker geen onzin. En toch: laat je leven daar niet aan heengaan. Trek je er af en toe eens welbewust uit terug! Want voor je het weet richt je je aandacht alleen nog maar op dat soort dingen en niet meer op het ene ding dat hoofdzakelijk is!

Hoe doe je dat, je terugtrekken? Door vluchthavens te creëren in de tijd en in de ruimte. In de tijd: zorg dat er tijden zijn waar de vele dingen geen vat op hebben. Heel belangrijk is wat dat betreft de zondag. Kijk er voor uit, dat ook die niet vol loopt met 'de genoegens van het leven', hoe zeer het ook gewenst is dat de zondag een feestelijke dag is, vrij en blij (zie mijn preek over Lucas 6:1-5). Maar dat ogenblikkelijk na de kerkdienst praten over die andere dingen - laten we er matig in zijn; voor je het weet wordt het verkondigde Woord verstikt! Blijf tijd nemen, al is het maar tien minuten per dag, voor het even lezen in de Bijbel of een christelijk boek, of het luisteren naar die CD met praiseliederen! Dan: vluchthaventjes in de ruimte. Dat wil zeggen: plekjes waar je even stilte om je heen hebt om te bidden, om tot God te naderen. Zeg maar: de binnenkamer. Ik heb wel eens iemand horen zeggen: voor mij is dat een bankje in het park. Voor anderen is het hun auto. Ach, ieder doe dat op zijn of haar eigen manier. Zoek de vorm die bij je past. Maar zoek wel! Het is nodig voor jezelf, want voor je het weet verstikt het vele dat ene. Het is ook nodig voor de wereld. Want de wereld heeft wegwijzers nodig, mensen, die niet geleefd worden, maar die zichtbaar geconcentreerd zijn op dat ene: het Koninkrijk van God. Velen in de wereld zoeken binnenkant-mensen. Ze hebben niet als primaire indruk van de kerk, dat ze die daar vinden. Zou daar geen verandering in dienen te komen?

Amen