Preek over Matteüs 5:38-48 en Matteüs 13:18-28a

"De mannen zijn zaakwaarnemers voor de vrouwen, omdat God de één boven de ander heeft bevoorrecht… De deugdzame vrouwen zijn dus onderdanig. … Maar zij, van wie jullie ongezeggelijkheid vrezen, vermaant haar, laat haar alleen op de rustplaatsen en slaat haar. Als zij jullie dan gehoorzamen, dan moeten jullie niet proberen haar nog iets aan te doen." (Koran 4 – 34)Dat is niet mis. Mannen mogen hun vrouwen sláán, staat hier in de Koran, die geldt als het woord van Allah zelf! Op basis van zulk soort uitspraken heeft Pim Fortuin de Islam een 'achterlijke' godsdienst genoemd. In de vorige preken kritiseerde ik die uitspraak en riep ik op tot respect voor moslims. Maar nu dus de andere kant. Met een beroep op de Koran worden heden ten dage nog altijd vrouwen geslagen en mishandeld. Moeten we daar respect voor hebben? Vraagt dit niet om felle veroordeling? Voor dat laatste pleit mevrouw Ayaan Hirsi Ali. Ze weet waarover ze het heeft: ze is uit een land gevlucht waar islamitische leiders een waar schrikbewind voerden. Met grote persoonlijke moed voert ze nu strijd tegen deze religie. Zo was de film 'submission' (=overgave=islam!), die zij samen met Theo van Gogh maakte, bedoeld om de 'wreedheid van de Islam' bloot te leggen (NRC 28–8–2004). Of het middel dat deze twee kozen niet onnodig provocerend was? Hoe dat ook zij: Van Gogh is vermoord, en mevrouw Hirsi Ali staat bovenaan de lijst van mensen die met de dood bedreigd worden. In Nederland!

Boze dingen, jawel. Daarover hebben we het vanmiddag. Daaronder valt het 'slaan van vrouwen' en allerlei andere wrede straffen die de Islamitische wetgeving voorschrijft, maar ook het monsterachtige geweld dat tegen de kinderen van de school in Beslan werd gebruikt. Want dat drama is niet geheel en al te verklaren vanuit de strijd tussen Russen en Tsjetsjenen; naar algemeen wordt aangenomen zit de radicale Islam erachter, die zulk beestachtig geweld rechtvaardigt in naam van de 'heilige oorlog'. Het is diezelfde heilige oorlog die Palestijnen ertoe drijft zelfmoordaanslagen te plegen in Israël, en die drie jaar geleden leidde tot de vreselijke aanslagen van 11 september. Respect voor een godsdienst die tot zulke dingen inspireert?

Nu valt hier wel het een en ander op af te dingen. Want is het echt de Islam zelf die verantwoordelijk is te stellen voor al dat afschuwelijke geweld? Of is het niet meer dan een stroming binnen de Islam? Op dat laatst wijst het feit, dat er moslims zijn die net als mevrouw Hirsi Ali heftig protesteren tegen het geweld dat tegen vrouwen wordt gebruikt, maar – anders dan zij – menen dat de Islam ook alle ruimte biedt aan mensenrechten. Is er niet zo iets als een verlichte, moderne Islam denkbaar, die vriendelijk is voor vrouwen en homo's en het geweld van de heilige oorlog faliekant afwijst? En valt aan de andere kant niet te wijzen op boze dingen die voor rekening komen van de christelijke religie? Denk alleen eens aan de Kruistochten, waarbij de West–Europese christenheid op gezag van de paus, haar geestelijke (!) leider, met geweld reageerde op het besluit van moslims om bedevaartsplaatsen in het Heilige Land niet langer open te stellen voor christelijke pelgrims. Bij de verovering van Jeruzalem in 1099 waadden de kruisvaarders tot de knieën door het bloed, waarna zij in de heilige Grafkerk een 'Te Deum' aanhieven… Over heilige oorlogen gesproken! En staan er in de wet van Mozes ook niet genoeg strafmaatregelen die wij nu ook als barbaars ervaren? Als wij christenen niet op die teksten afgerekend willen worden, is het dan wel eerlijk om moslims te kritiseren vanwege die Koranteksten? Hebben wij christenen als het om boze dingen gaat niet boter op het hoofd? En is het misschien niet de beste oplossing om afscheid te nemen van beide religies, zowel van de Islam als van het christendom, zoals sommige radicaal moderne geesten in het verlichte westen bepleiten?

Niet toevallig heb ik voor deze preek een stukje uit de Bergrede gekozen. Het laat ons op twee manieren zien dat Jezus ons christenen nog altijd heel ver vooruit is. In de eerste plaats gaat Hij zoveel vrijer om met de wet van Mozes dan zijn volgelingen. Hij doet naar eigen zeggen niets af aan de wet, maar geeft er op een of andere manier zo'n prachtige wending aan in de richting van radicale liefde. Als de buitenwacht toch eens had meegekregen dat dit de strekking van de Bijbel is, en dat een letterlijk beroep op die 'barbaarse' wetten van Mozes sinds Jezus niet meer op gaat…In de tweede plaats maakt Hij zo indrukwekkend duidelijk, dat Hij in het christelijk leven geen plaats wil vrij maken voor de vergelding van kwaad en het haten van de vijand. Stel je toch eens voor dat in de tijd van kruistochten door de paus op deze wijze was gereageerd op de afsluiting van de bedevaartsoorden en het oprukkende islamitische gevaar… Wat zou de geschiedenis anders gelopen zijn. Maar laten wij ons voorgeslacht niets verwijten. Want hebben ook wij niet de grootste moeite om Jezus hierin echt te begrijpen, laat staan Hem na te volgen? In de praktijk heeft Jezus binnen het christendom ook maar zo moeizaam echt een voet aan de grond gekregen. Misschien is dat wel de kern van de 'boze dingen' waarover het vanmiddag gaat. Er zit iets verschrikkelijk boos' in dat de kerk zo ontzettend veel moeite heeft gehad en nog heeft, om de erfenis van onze Heer Jezus echt te aanvaarden. Er is een tegenkracht werkzaam, die van de boze, zo blijkt uit Jezus onderricht in gelijkenissen in Mattheüs 13 (vgl. vs. 19, 25, 28). Zo is de kerk het toneel geworden van gebeurtenissen die zeer tegen de wil van onze Heer ingaan. Zijn geweldige verlossingsproject heeft geduchte tegenwerking opgeroepen. De geschiedenis van de christelijke kerk getuigt ervan, beschamend genoeg.

Verre familie, zo betitelde ik de Islam. Immers, binnen deze religie is een opmerkelijke achting voor God en erkenning van Jezus waarneembaar. Maar christendom en Islam zijn ook in die zin verre familie van elkaar, dat de erfenis van onze Heer Jezus bij de Islam al evenmin in goede handen is. Er zijn teksten in de Koran waaruit blijkt, dat de Islam zich ziet als de ware erfgenaam van de profeet Jezus. Mohammed zou door Jezus zijn aangekondigd! (Koran 61 – 7) Maar zoals in de vorige preek uiteengezet is, is dit wel een heel andere Jezus dan die van de evangeliën: de Jezus van de Koran is niet gekruisigd voor onze zonden, en predikt ons niet de genade, maar de wet. En zo moeten we tot ons verdriet vaststellen, dat de opkomst van de Islam niet echt heeft bijgedragen tot verspreiding van de heerschappij van Jezus onze Heer – integendeel. Misschien is dat nog wel het meest boze van al. Dat de wereldgeschiedenis het toneel is geworden van twee elkaar beconcurrerende godsdiensten, die allebei zeggen iets met Jezus te hebben, maar die beiden in hun onvolkomen luisteren naar Hem, de een nog onvolkomener dan de andere, een akker zijn geworden waarop onkruid opgeschoten is, hoog en sterk. En wat is het resultaat? Dat moderne, verlichte westerlingen afscheid nemen van álle religie, en niet meer open staan voor het woord en de bevrijdende heerschappij van de Heer. Wat een boosheid!

Het is goed om de ernstige woorden van de Here Jezus tot ons door te laten dringen in deze tijd, waarin wij verbijsterd toezien hoe boze, zeer boze dingen gebeuren. Hij leert ons het werk van zijn vijand op te merken. Een godsdienst, die een radicale stroming kent die voor monsterachtig geweld niet terugdeinst – daar zit echt iets van de Boze achter. Maar ik zeg het als vertegenwoordiger van een godsdienst die boter op het hoofd heeft. Want ook in de geschiedenis van de christelijke kerk zijn boze dingen gebeurd, waarachter wij de vijand van onze Heer moet opmerken. Denk alleen maar eens aan de moord op 6 miljoen Joden door de nazi's, die te weinig tegenkanting kregen vanuit het 'christelijke' Duitsland. Wat erg, dat de komst van Christus zo'n machtige tegenwerking heeft opgeroepen. Het is goed om er open ogen voor te hebben. De boze dingen verwijzen naar dé boze. En daarmee worden wij teruggeworpen op de enige kracht die wij hebben: Jezus zelf. Hij leert ons bidden: "Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze". In dat gebed mondt onze belijdenis uit, die wij hebben hoog te houden, ook tegenover de Islam: "Jezus is Heer."

Amen