Preek over Genesis 9:8-17

In onze tijd, waarin zo vaak nonchalant met mensen, met dieren en met heel de aarde wordt omgegaan, is het bemoedigend te horen dat God na de zondvloed een verbond heeft gesloten met Noach en met al wat leeft, Genesis 9:15. Wij weten dat het er in de bijbel vaak over gaat dat God de HEER zich verbonden heeft met mensen. Hier, in Genesis 9, staat bij herhaling dat Hij zich óók verbonden heeft aan de dieren, en zelfs aan heel de aarde. Maar liefst zes keer wordt dat onder de aandacht gebracht:

• Ik sluit een verbond met jullie en met alle levende wezens die bij jullie zijn (9:9,10)
• het verbond tussen mij en jullie en alle levende wezens bij jullie (9:12)
• het verbond tussen mij en de aarde (9:13)
• mijn verbond met jullie en met al wat leeft (9:15)
• het eeuwigdurende verbond tussen God en al wat op aarde leeft (9:16)
• het verbond dat ik met alle levende wezens op aarde gesloten heb (9:17).

Dat wil dus zeggen, dat de aarde en alle levende wezens God ter harte gaan. Toen de HEER het dodelijke geweld van de zondvloed liet losbreken, leek het erop dat Hij in boosheid en bitterheid afscheid genomen had van het leven op aarde. Alles werd vernietigd. Na de zondvloed blijkt dat dat niet zo was. Trouwens, Hij had van meet af aan toegewerkt naar het sparen van de schepping. Want waarom had Hij Noach opdracht gegeven de dieren twee aan twee mee te nemen in de ark (6:19)? Eenvoudig om hun voortbestaan te waarborgen! Die dieren mogen paren, vruchtbaar zijn, talrijk worden en de aarde bevolken (8:17). Diezelfde woorden klonken al in het scheppingsverhaal, Genesis 1:22. De nieuwe start na de zondvloed is dus als het ware een vernieuwde schepping. Nee, bij de zondvloed had God zijn schepping niet de rug toegekeerd, en daarna maakt Hij duidelijk dat Hij dat nooit zal doen. Hij sluit een verbond met Noach en met alle levende wezens en de aarde zelf. Dat wil zeggen: Hij maakt de plechtige afspraak met hen dat zij voor altijd veilig zijn bij Hem. Zijn schepping heeft eeuwigheidswaarde. Of, om een term te gebruiken die je tegenwoordig veel hoort: God staat in voor de duurzaamheid van de schepping.

Voor ik er verder op in ga dat God zich uitdrukkelijk ook aan de dieren en aan heel de aarde verbonden heeft, wil ik aanduiden hoe verheugend dit is voor ons mensen. Ik noemde al dat in onze maatschappij vaak nonchalant met mensen wordt omgegaan. Het is alsof de ‘wegwerpmaatschappij’ ook steeds meer op mensen betrekking heeft. Dat dingen heel makkelijk weggeworpen worden en niet meer gerepareerd. weten we. Het onthutsende is dat ook mensen zo kil afgedankt kunnen worden. De overheid doet in haar wetgeving verwoede pogingen om mensen die door het leven gehavend zijn toch kansen te geven in het arbeidsproces, maar nog te vaak gebeurt het dat bedrijven ze simpelweg inruilen tegen andere krachten. Voor jou een ander. Zoals er met mensen wordt omgegaan op de werkvloer – het is stuitend. Wondermooi is daarom dat God de HEER met Noach en de zijnen en met al wat leeft een verbond sluit tot in eeuwigheid. Hij werpt een mens niet zomaar weg als hij of zij Hem tegenvalt. Wat zeg ik? Zelfs als Hij door mensen diep gekwetst wordt (Genesis 6:6) werpt Hij hen niet weg. Zo, door de mensheid in Noach te sparen, toont de HEER dat Hij een genadige God is. Het gaat daarbij wel door diepe crisissen heen. De zondvloed liegt er niet om:de mensheid in haar verdorvenheid kan niet zomaar verder. Dat is van grote betekenis. Petrus wijst erop dat de zondvloed model staat voor het water van de doop. Daar moet elk mens doorheen, wil hij of zij voor Gods aangezicht kunnen bestaan:

In de ark werden slechts enkele mensen, acht in totaal, van de watervloed gered, en dat water is een voorafbeelding van het water van de doop, waardoor u nu wordt gered. (1 Petrus 3:20,21)

De doop op zijn beurt staat voor het in Christus afsterven van de oude en de opstanding van de nieuwe mens. Alleen als wij in Hem een nieuwe start maken kan en wil God met ons verder. Maar zo gaat Hij dan ook met ons verder. Dat is de betekenis van het verbond dat Hij met Noch en al zijn nakomelingen sluit. Mensen, verheug je daarin. Word niet mismoedig over jezelf. God heeft jou niet zomaar op de wereld gezet. Het is wat Hem betreft een duurzaam project. De genadige God is in Christus zuinig op jou!

Maar niet alleen op jou dus. Het is werkelijk opvallend dat God ook de andere levende wezens en heel de aarde in dat verbond betrekt. De ruimte die Noach in de ark moest maken voor al die beesten drukt uit, hoe God zelf zich met hen verbonden wist. Wat staat dat in schril contrast met de nonchalance waarmee onze maatschappij met de dieren en met de aarde omgaat. Terwijl God zegt: ”Nooit weer zal er een zondvloed komen  om de aarde te vernietigen!” (9:11), is de vernietiging van de aarde voor ons mensen voor het eerst in de geschiedenis een serieuze optie geworden. Terwijl de schepping bij God de HEER veilig is tot in eeuwigheid, is zij bij ons in groot gevaar. Want wat vroegere generaties niet gekend hebben, valt nu als een reële schaduw over het leven van ons allen. Denk aan de wapens waarmee tegenwoordig oorlog gevoerd wordt, en waarmee de wereld is volgestouwd. Die zijn niet alleen voor mensen dodelijk maar ook voor het leefmilieu. Dat geldt in het bijzonder van kernwapens, waarover we in deze tijd van oplopende internationale spanningen verontrustend genoeg weer vaker horen. Minstens zo beangstigend is de klimaatcrisis, en het razende tempo waarin de verwoesting van het leefmilieu doorgaat. Gelukkig worden steeds meer mensen wakker, en wordt er volop gewerkt aan een duurzame samenleving. Maar of het genoeg is? Ik heb bij de voorbereiding van deze preek via een site van het Wereld Natuur Fonds berekend wat mijn ecologische voetafdruk is. Dat wil zeggen: hoe groot de lap grond moet zijn die nodig is om in mijn consumptiepatroon te voorzien. De uitslag was schrikwekkend: als alle mensen op aarde evenveel zouden consumeren als ik, zouden we aan twee aardbollen bij lange na niet genoeg hebben. Anders gezegd: ik onttrek aan de aarde meer dan twee maal zoveel als waarop ik recht heb. Ik leg beslag op de grond waar een andere wereldburger van moeten leven. En dan te bedenken dat de gemiddelde Nederlander nog meer nodig heeft! Kortom: het rijke Westen pleegt even gevaarlijke als onrechtvaardige roofbouw op de schepping en op de dieren. Als ergens uit blijkt hoever onze samenleving van God is afgedwaald, dan hieruit. Want met deze onverantwoorde roofbouw gaat onze samenleving dwars in tegen dat verbond dat God met alle levende wezens en heel de aarde gesloten heeft. Het is ijselijk. God sluit een verbond met de aarde, en onze samenleving is al tientallen jaren lang doende de aarde met vernietiging te bedreigen. Bij God zijn de dieren en is de aarde veilig – bij ons niet. Zo ontpopt de mensheid zich als de grote tegenspeler van de God van het leven. Het kan haast niet goddelozer.

Hoe dit gaat aflopen? Sommigen houden rekening met de mogelijkheid dat God ons mensen zal toestaan om de aardige langzaam maar zekere te vernietigen. Anderen houden het erop dat Hij daar, vanuit zijn verbond van duurzaamheid, een stokje voor zal steken. Hoe dat ook zij: God wil ons winnen voor zijn verbond. Hij nodigt ons uit om aan boord te komen van de ark, en net als Noach te gaan voor duurzaamheid. God wil ons diep indompelen in zijn liefde voor de schepping en voor al wat leeft. God roept ons weg uit de harde goddeloosheid waarin dingen, dieren en mensen kil kunnen worden afgedankt. Ik nodig u hartelijk uit ook eens uw ecologische voetafdruk op te meten, bijvoorbeeld via de site van het Wereld Natuur Fonds (http://voetafdruktest.wnf.nl/) Dat helpt niet alleen om tot meer bewustwording te komen; het kan ook ontvankelijk maken voor de vele goede tips om zuiniger te leren omgaan met Gods schepping. Echt, zo’n praktische houding past bij volgelingen van Jezus Christus, die gehavende mensen zag staan, en de zorg van de Vader voor de vogeltjes en de bloemen luid aanprees. Laat je niet verlammen door de dreigende vooruitzichten, maar laat je opnemen in Gods verbond met al wat leeft. Spreekt dat verbond niet sterker dan ooit tot de verbeelding, nu de mensheid zich ontpopt tot Gods verwoestende tegenspeler? Laat u toch winnen voor Gods overweldigende genade, en ontvang mensen, dieren en dingen als gaven om zuinig op te zijn.

Amen.