Preek over Jesaja 11:2 en Romeinen 8:8, 9

Wie zich maar weinig bij de Heilige Geest kan voorstellen, zou wel eens geholpen kunnen zijn door de uitspraak van Paulus in Romeinen 8:9:
Aha. De Geest heeft er mee te maken of je bij Christus hoort, of je – christen bent. Zonder de Geest van Christus kun je geen christen zijn. De Geest is dus niet een extraatje in het christelijk leven, iets voor de vergevorderden, of voor mensen die iets hebben met ‘spiritueel’. Het hebben van de Geest is er voor alle christenen. Hij is onmisbaar voor alle christenen. Als je je niet door de Geest laat leiden hoor je niet bij Jezus. Punt. Het gaat op Pinksteren dus om niets minder dan om christen zijn. Omgekeerd: als je Jezus belangrijk vindt is het je geraden om je handen verwachtingsvol uit te strekken naar de Heilige Geest. Álle christenen hebben met Pinksteren iets in de kerk te zoeken!

Dat wordt nog duidelijker als je erop let hoe Paulus de Heilige Geest hier aanduidt. Hij noemt Hem ‘de Geest van Christus’. Dus: kenmerkend voor de Heilige Geest is dat Hij het leven van Christus zelf vervulde. Nergens is de Geest geconcentreerder aan het werk dan in Jezus. Maar dan ligt het voor de hand dat wij de Geest nodig hebben om christen te zijn. Het is eigenlijk heel eenvoudig: Jezus leefde door de Geest, en daarom kunnen wij Hem alleen navolgen als wij door diezelfde Geest gedreven worden. Werkelijk alles wat Jezus gedaan en gezegd heeft had ermee te maken, dat Hij geheel en al door de Geest leefde, vgl. Lucas 4:18,19; Handelingen 10:38. Dat maakt ook de afstand uit tussen Jezus en ons. Voor óns leven is kenmerkend dat wij zo gemakkelijk van iets anders vervuld zijn en door een heel andere geest gedreven kunnen worden. En dus – als wij bij Christus willen horen kunnen wij niet buiten zijn Geest. Zolang wij in onze eigen sfeer en in onze eigen kracht blijven wordt het niets. Christen zijn lukt alleen als wij door dezelfde Geest worden geleid als Christus. Christen zijn is: in de Geest van Christus leven.

Wat dat concreet betekent kan gaan oplichten als je het begin van Jesaja 11 erbij betrekt. Daar gaat het over een telg, een nakomeling van Davids vader Isaï. Met hem wordt de Messias bedoeld, de Vredevorst. Dat blijkt uit het vervolg van Jesaja 11, zie bijvoorbeeld vers 6-8: onder het bewind van deze nieuwe David zal een hemelse vrede op aarde aanbreken. Van deze Messias wordt nu gezegd dat Hij zal optreden in de kracht van de Geest. Zie vers 2a:
Zo valt op zijn plaats dat de Geest op Jezus is neergedaald (Matteüs 3:16) en op Hem rustte. Dat is kenmerkend voor Hem als de Messias! En let nu op hoe die Geest wordt aangeduid in het vervolg van Jesaja 11:2

• een geest van wijsheid en inzicht
  
• een geest van kracht en verstandig beleid
  
• een geest van kennis en eerbied voor de Heer.

Ik zal die woorden kort toelichten, aan de hand van enkele Bijbelse verhalen.

• Bij ‘een geest van wijsheid en inzicht’ kun je aan koning Salomo denken. Hij zag op tegen de taak om koning te zijn over Israël. Hij stond voor moeilijke beslissingen. Denk aan het verhaal over de twee vrouwen die ruzieden over een baby en die hun zaak aan hem, de koning, voorlegden. Salomo, die om inzicht vroeg (I Koningen 3:11, vertaling NBG 1951), kreeg dat ook van de HEER. Hem werd wijsheid geschonken (I Koningen 3:12), waardoor hij een goede koning werd en zo wist te handelen dat de vrouw die de móeder was het kind kreeg (I Koningen 3:27).
  
• Bij ‘een geest van verstandig beleid’ (vertaling NBG 1951: raad) kun je aan Jethro denken, de schoonvader van Mozes. Hij gaf Mozes goede raad (Exodus 18:19) toen de zaken hem boven het hoofd liepen.
  
• Bij ‘een geest van kracht’ mag je denken aan een held, iemand die imponeert door heldendaden. Zie bijvoorbeeld I Kronieken 11:15-19, over de heldendaden van enkele van Davids hoofdmannen (vers 19; hier wordt het woord gebruikt dat in Jesaja 11:2 vertaald wordt met ‘kracht’). Paulus denkt bij ‘een geest van kracht’ meteen aan de opstanding: als een zegevierende Held overwint Jezus de dood in de kracht van de Geest (Romeinen 1:4).
  
• Dan: ‘een geest van kennis en eerbied voor de HEER’ (volgens de Naardense Bijbel ‘een geest van kennis en ontzag’).. Denk daarbij aan Abraham. Hij kende de HEER door en door. Hij ging vertrouwelijk met God om. Hij had ook voor niets of niemand zoveel ontzag als voor de HEER (Genesis 22:12; Daarom zette hij alles op alles om te leven zoals de HEER het wilde.

Zo zie je iets van Abraham, van Davids helden, van Jethro en van Salomo terug in Christus. Maar niemand is zo alomvattend geleid door de Geest als Jezus. Door die Geest overtreft Hij Salomo in wijsheid, Abraham in eerbied en gehoorzaamheid, Jethro in verstandig beleid. Hij is als de Opgestane Heer een held zonder weerga.

Groots is het daarom, dat Christus die Geest met ons wil delen. Hij stort Hem over ons uit. De Geest van God woont in ons. Daardoor is het ook voor ons weggelegd om in een nauwe relatie met God te leven, om goede adviezen te kunnen geven, om dapper te zijn, om met inzicht en wijsheid te kunnen optreden. Maar dan is het wel zaak dat we ons door de Geest van Christus laten leiden. Daar zit het zwakke punt. De Geest wil ook ons krachtig maken, en wijs en verstandig, en ons doen wandelen met God. Hij wil ons maken tot ware volgelingen en representanten van Jezus. Maar wat, als wij voor de Geest te weinig open staan? Wat, als wij in eigen kracht ons onvermogen te lijf gaan om christen te zijn, om ons gebrek aan wijsheid te compenseren, onze zwakheid, ons hardnekkig afstand houden tot God, onze oppervlakkige kennis van God? Zo geldt op Pinksterzondag dat het eerste wat ons te doen staat dit is: onze armoede onder ogen zien en erkennen. En het tweede is: op de knieën. Want werkelijk: zonder de Geest van Christus zelf is ons christen-zijn tot mislukken gedoemd. Maar houd moed: zijn Geest is over ons uitgestort. Strek je handen naar Hem uit, en verwacht Hem. Amen.