Preek over

De moeder van de HEER over wie het vandaag gaat is iets vreselijks overkomen. Haar verhaal is een afschuwelijk verhaal. Het is het verhaal van miljoenen vrouwen, uit verleden en heden. Het zal van sommigen van u veel kosten om het binnen te laten komen. Maar van dit verhaal gaat ook troost uit. Het troostende is dat de HEER het opneemt voor vrouwen als zij. Dat is de boodschap vanmorgen: een boodschap van troost voor ons mensen, die leven in een wereld vol afschuwelijk geweld en onrecht.

Hoeveel vrouwen zullen er zijn als Batseba? Ze zijn mooi. Ze wekken de lust op van mannen. Alleen hun foto al werkt bedwelmend. En dan? Ik lees in het verslag van Gomi, een 13-jarig meisje in India:
Daarmee laat zich het verhaal van Batseba niet zonder meer vergelijken. Batseba was immers getrouwd. En David verkracht haar niet. Maar toch… Het lijkt er op dat het overspel van haar kant niet vrijwillig was. Zie II Samuël 11:4a:
Hoeveel heb je nog te willen als vrouw, wanneer de koning jou ontbiedt? Het vervolg van het verhaal is verschrikkelijk. Batseba is zwanger. De koning probeert haar man, de militair Uria, zover te krijgen dat die seks met haar heeft. Dan is hij, David, tenminste van het probleem van die zwangerschap af. Maar Uria weigert. Dan ziet de koning nog maar één oplossing: Uria ter dood laten brengen. Dat gebeurt en daarmee komt de weg voor hem vrij om met Batseba te trouwen. De HEER is woedend, en straft David met de dood van het kind dat Batseba hem baart, II Samuël 12;15, 18. En zo verandert David het leven van deze vrouw in een puinhoop. Eerst moet ze rouwen om de dood van haar echtgenoot, II Samuël 11:26. Dan baart ze het kind van een ander, dat vervolgens sterft, II Samuël 12:15. Zulke verschrikkelijke dingen gebeurden toen, en ze gebeuren nog. Nog altijd kennen miljoenen vrouwen de angst voor mannen, vooral voor machtige mannen, en zijn ze de dupe van seksueel geweld. Moet ik jullie er nog voor waarschuwen, meisjes? Ik hoop het niet, maar ik doe het voor de zekerheid toch. Beter een keer te veel dan te weinig. Wees niet naïef. Schenk je vertrouwen niet zomaar aan een aardige jongen. Wees alsjeblieft voorzichtig met het zetten van je foto op Facebook.

Genoeg gezegd over deze ellende. Ik ga het troostende in dit verhaal aanwijzen. Dat zit hierin – ik zei het al – dat de HEER het voor Batseba en voor vrouwen als zij opneemt. Want het verhaal gaat zo verder, dat Batseba opnieuw van David zwanger wordt en dat de HEER het kind dat zij baart liefheeft. Dat kind is de latere koning Salomo. Maar van de profeet Natan krijgt het een andere naam: Jedidja – lieveling van de HEER, II Samuël 12:24,25. Dat zijn geen loze woorden. Deze zoon van David, een van de vele, is later koning geworden. En daarmee nam het verwoeste leven van Batseba een keer. Ze komt niet slechts in de harem van de koning terecht. Ze krijgt een bijzondere status. Later wordt ze koningin-moeder. En nog later: moeder van de HEER. Dat deze vrouw in de stamboom van Jezus terecht is gekomen, laat zien hoe de HEER zich haar lot heeft aangetrokken. Werkelijk, de HEER ziet ze, al die vrouwen die de dupe zijn geworden van het geweld van mannen. In Batseba krijgen zij alle als het ware eerherstel. Bij dat eerherstel hoort ook dat de HEER de mannen op hun plaats zet. Ik stipte al aan dat de HEER in zijn woede over Davids misdadigheid het kind dat Batseba hem baart, treft met een dodelijke ziekte. Maar er is meer. Zijn koningschap wordt van nu af aan overschaduwd door moord en doodslag, II Samuël 12:10, vgl. de hoofdstukken 13-20. Zo laat de HEER hem zwaar boeten. Dat is de keerzijde van het eerherstel dat Batseba krijgt. Hoe kan het ook anders: als mannen die zo gewelddadig tewerk gaan niet in aanraking zouden komen met Gods grimmigheid, waar bleef dan de gerechtigheid? Het zou onverdraaglijk zijn als zij ongestoord hun gang konden blijven gaan. Niet voor niets wordt in de Bijbel zo vaak over het oordeel van God gesproken. Juist dat oordeel over zondaren toont dat het Gods ernst is als Hij aan de kant van de slachtoffers gaat staan.

Het is opmerkelijk dat tot in het Nieuwe Testament Gods ergernis en ontsteltenis over Davids wangedrag doorklinkt. Want wat staat het er veelzeggend in die stamboom van Jezus in Matteüs 1:
Merkwaardig: de naam van Batseba wordt niet genoemd (vgl. II Samuël 12:10,15) . Waarom niet? Omdat niet vergeten mocht worden dat Batseba aan David niet toekwam. Zij was zijn vrouw niet. Wat is deze stamboom pijnlijk voor David, de grote koning van Israël. Duizend jaar nadat het drama zich afspeelde wordt het nog steeds gezegd: Israëls vader des vaderlands pleegde echtbreuk. Het hoort bij het eerherstel van Batseba dat de schanddaad van David niet vergeten en niet verzwegen wordt. De koning van Israël staat er in deze stamboom als het ware met gebogen hoofd bij. De HEER brengt David zo tot verootmoediging. Tot Davids eer moet gezegd worden dat hij die verootmoediging ook geaccepteerd heeft. In schuldbesef heeft hij zelf het hoofd gebogen. Als de profeet Natan hem de waarheid aanzegt, dringt tot hem door wat hij gedaan heeft en belijdt hij:
Hij is niet zo’n man die zich onder zijn schuld uit probeert te praten. Ruiterlijk heeft hij erkend dat hij hopeloos fout zat. Frappant is ook dat aan het eind van II Samuël 12 een heel andere David naar voren komt. Bijna terloops staat er (vers 24):
Dit is echt een andere David. Dit is niet meer de man wiens lust werd opgewekt. Dit is de man die eindelijk oog heeft voor de ander, voor de vrouw. Nu neemt hij haar niet. Nu troost hij haar. Wat een verschil in seksuele gemeenschap. De eerste is vol gierende lust. De laatste is vol tedere troost.

Wij zeggen wel eens: ”Ik wil het wel vergeven, maar ik kan het niet vergeten.” Daaruit spreekt realisme. Inderdaad: sommige dingen zijn te erg dan dat je ze vergeten kunt. Echt grote, stevige zonden, die vergeet je niet, of het nu zonden zijn van de ander of van jezelf. En toch is dat wat anders dan dat ze niet vergeven zijn. Zelfs de schanddaad van David is hem vergeven. Het oordeel over zijn schanddaad is niet het laatste, II Samuël 12:13. Ook David kreeg eerherstel. Zijn koningshuis mocht blijven voortbestaan. Sterker nog: uit zijn dynastie zou Jezus geboren worden. Laat hij er met gebogen hoofd bij staan in deze stamboom – hij staat er toch maar bij. Zo is die vermelding dat hij Salomo verwekt had bij een vrouw die niet de zijne was, toch ook weer niet dodelijk voor hem. Het is eigenlijk een groot wonder dat ze er allebei in staan, in de stamboom van Jezus: Batseba en David. De een gewond - de ander schuldig. Het is een troostrijk wonder. Want de wond van Batseba is verzorgd. En de schuld van David is verzoend. Als straks Jezus geboren wordt zal Hij beiden troostrijk omhelzen. Zijn moeder Batseba zal hij genezend de hand opleggen. Zijn vader David zal Hij vergevend de hand reiken.

En zo vieren wij nu het avondmaal. Wij worden aan de tafel van de Heer genodigd. Sommigen van ons komen daar vooral als gewonde mensen, die de pijn met zich meedragen van de klappen die zij in het leven hebben opgelopen. Anderen komen daar vooral als schuldige mensen, die niet, nooit vergeten kunnen de misstappen die zij hebben begaan. En de meesten van ons zullen zich zowel hete en als het ander voelen: zowel gewond als schuldig. Voor ons allen is de Here Jezus gekomen: genezend en verzoenend. Wilt u zo uw hand uitstrekkend naar brood en wijn. Er ligt genezing in, en er ligt vergeving in. Het laatste woord is niet aan de ellende in deze wereld. Het laatste woord is aan de goddelijke troost in Jezus Christus.
Amen.