Preek over Psalmen 23:2-4

Zouden jongeren iets met psalm 23 hebben? Dat vroeg ik mij af toen ik deze preek voorbereidde. Ik weet dat veel oudere mensen gehecht zijn aan deze psalm. Toen een oude zuster deze zomer begraven werd stond dit centraal in de rouwdienst: de HEER is mijn Herder. Maar jongeren? Ik heb het enkelen van hen gevraagd. Ik geef u graag twee reacties door, die in een bepaald opzicht opvallend overeenkwamen. “Heb je iets met deze beeldspraak?” had ik gevraagd. “Niet echt,” was de reactie. Maar beide (!) jongeren waren vervolgens in de Jongerenbijbel iets tegengekomen dat hun toch wel aansprak. Ik citeer:
Nu het commentaar:

Inderdaad. Hier wordt iets gezegd dat ieder mens kan raken, van welke leeftijd ook. Bedenk daarbij, dat dat donkere dal iets onheilspellends heeft. Psalm 23 verliest hier z’n vriendelijkheid. Grazige weiden, rustige wateren? Nee: vers 4a roept gevoelens van gevaar en angst op. Stadsmensen zouden hier kunnen denken aan een verlaten, donker park waar enge kerels rondlopen… En dan toch in de psalm dat doorbrekende gevoel van geborgenheid.
U bent bij mij.
Het is niet goed uit te leggen wat hier staat. De psalm doelt hier op een gerustheid die elke verklaring te boven gaat. Prachtig, dat weten, dat vertrouwen dat je niet alleen bent, maar dat God de HEER er is en jou omgeeft. De pastoor die zich na de Nieuwjaarsbrand in Volendam onvermoeibaar heeft ingezet voor slachtoffers en nabestaanden, vertelde later dat hij met die verbijsterde mensen vaak troost zocht bij Psalm 23. Het is een bijna niet te bevatten geheimenis: dat God bij je wil zijn, in de meest afgrijselijke verlatenheid.

Waarom preek ik op deze startzondag over deze psalm? Om drie redenen. De eerste is dat dit het ABC is van ons geloof. Hier gaat het nou om in de kerk: dat er een Goede Herder is (Johannes 10!), zo dat je er niet alleen voor staat in het leven. Dit ABC wordt samengevat in de naam die aan Jezus Christus is toegekend: Immanuël - God met ons (Matteüs 1:23). Bij de voorbereiding van deze startzondag kwam naar voren, dat we er aan het begin van een nieuw seizoen goed aan doen naar dit ABC terug te keren. Want als dit diepe geheim van het geloof ons niet zou bezielen, waar doen we dan alles voor? We zouden ons zomaar kunnen verliezen in onze activiteiten. Laten we er ons vandaag bewust van maken, waarom het de moeite waard en belangrijk is om de kerkelijke molens weer te laten draaien. Gaat het uiteindelijk niet hierom dat we onder leiding van de Goede Herder door het leven gaan? Straks, na de dienst, krijgt u gelegenheid hebben om hierover door te spreken, en uw ervaringen met psalm 23 met elkaar te delen. Laat het ABC van ons geloof dan in onze onderlinge gesprekken ter tafel komen!. Psalm 23 geeft daarvoor ook een aanwijzing. Er is namelijk een opvallend verschil tussen vers 4 en vers 1-3. In vers 4 spreekt David tot God: U bent bij mij (vgl. vers 5). In vers 1-3 spreekt hij over God: Hij geeft mij nieuwe kracht (vgl. vers 6). Tot God spreken is bidden. Over God spreken is: delen. Ouderen onder ons zeggen: dat laatste hebben we niet echt goed geleerd. Recht vanuit het hart met elkaar spreken over God en er met anderen over van gedachten wisselen hoe je met Hem leeft – dat gaat niet van zelf. Het is goed om dat beter te leren, ook om gemakkelijker over het ABC van ons geloof te kunnen communiceren met mensen voor wie Jezus de Goede Herder nog niet is en voor wie Hij het wel wil zijn. Beschouw de gelegenheid die we daarvoor straks krijgen als een oefening.

Er is nog een tweede reden waarom ik vanmorgen preek over psalm 23. Straks worden namelijk ambtsdragers bevestigd: ouderlingen, een diaken, een pastoraal werker. In het woord ´pastoraat´ zit het woord ‘herder’ (Latijn: pastor). Waarom doen we aan pastoraat in de kerk? Om te verwijzen naar de Goede Herder. De ouderlingen en de pastoraal werker doen dat door met u te praten en te bidden en Bijbel te lezen. De diakenen doen dat door daden van zorgzaamheid (vgl. Ezechiël 34:16a). Ook hier weer geldt, dat het goed is om dit ABC steeds voor ogen te houden. Dat zo meteen mensen worden bevestigd in hun ambt heeft alleen zin en betekenis, wanneer het gekoppeld is aan het werk van de Goede Herder. Wat ze gaan doen is in wezen alleen maar dit ene: u helpen dicht bij Hem te blijven.

Nu nog de derde reden waarom ik vanmorgen preek over psalm 23. Ik wil daarmee aansluiten bij de vorige preek, die over Gods hartstocht. Vorige week heb ik u vanuit Zacharia 8 laten zien dat wij te maken met een God die gepassioneerd is. Daardoor kunnen we moed vatten. Als wij moe en lusteloos en moedeloos worden – Hij nooit! Ik wil dat op deze startzondag onderstrepen. We beginnen aan een nieuw seizoen in het geloof dat de HEER met hartstocht onze God wil zijn. Dat komt ook in psalm 23 naar voren. Ik doel op de zinsnede “tot eer van zijn naam” in vers 3 (vgl. Psalm 106:8). Daar zit de gedachte achter dat God een naam heeft hoog te houden. Vgl. de volgende reclames:

• Race-evenement:
  “De coureurs hebben dit evenement al enkele jaren achtereen aangewezen als het beste in zijn soort. Ook zaterdag hebben we dus weer een naam hoog te houden", belooft de organisatie.
  
  
• Winkel voor trouwringen
  “Hebt u trouwplannen en bent u op zoek naar de mooiste betaalbare trouwringen? Bij ons bent u aan het juiste adres. De diamanten die wij in onze trouwringen verwerken zijn van een zeer goede kwaliteit. Juist op dit gebied hebben wij onze naam hoog te houden.”
  
  
• Advocatenkantoor:
  “We hebben niet voor niets naam gemaakt als een buitengewoon creatief en betrokken kantoor. … We hebben… een naam hoog te houden op het gebied van het voeren van principiële procedures.”
  
  Zo heeft God een naam hoog te houden, de naam van Goede Herder. God wil niet meemaken dat wij aan het eind van ons leven en aan het eind van de geschiedenis teleurgesteld zeggen: “We hadden in dat donkere dal beter een andere herder kunnen hebben…” God wil dat wij straks zeggen: “Hij was écht de Goede Herder!” Misschien zijn wij er nog niet geheel van overtuigd dat Hij daadwerkelijk bij ons is in de donkere dalen van ons leven. Misschien hebben we zulke bittere ervaringen opgedaan, dat we twijfelen aan de waarheid van het Immanuël. In dat geval zou ik willen zeggen: “Schort uw eindoordeel nog even op! Daag de HEER uit om zijn Naam alsnog waar te maken. Vergeet niet dat Hij een sterke drijfveer heeft om er voor u te zijn! ” Zoals je dat advocatenkantoor en die firma voor trouwringen en de organisatie van dat race-evenement op hun prestaties mag aanspreken, zo mag je ook de HEER eraan herinneren dat Hij een naam heeft hoog te houden. Dat geldt ook op de korte termijn van het komende seizoen van het kerkelijk leven. Als iemand niet onverschillig of routineus daaraan begint, dan de HEER. Zijn naam is immers in het geding – de naam van Christus, de Goede Herder. Die naam schept voor Hemzelf verplichtingen en voor ons verwachtingen.
  Amen.