Preek over Jesaja 55:1

Wat hier gezegd wordt brengt je in de sfeer van de markt. Daar kun je de marktkooplui horen roepen: “Heerlijke aar-red-beien! De lekkerste van Brabant. Ze kosten bijna niks!” Zo bemant ook Jesaja een kraam. Daar wordt water verkocht, en brood, en melk en wijn. Ook hij schreeuwt naar de kopers: “Hier moet je wezen! Fris water, mensen! Lekker brood. Een prima wijn. En het kost niks! Portemonnee thuislaten!”

Zo zie je maar weer: oorspronkelijk staat de kerk midden in de wereld. Want dat Jesaja als het ware op de markt gaat staan, en een kraam tussen andere kramen bemant, duidt aan dat het evangelie de concurrentie met andere boodschappen aan gaat. Wat hij te vertellen heeft is werkelijk het evangelie in een notendop: HET KOST NIKS! PORTEMONNEE THUISLATEN! Wat is er toch gebeurd dat wij als kerk in onze schulp gekropen zijn? Ach, te veel om nu te vertellen. Maar dit is dus wat een profeet en een apostel en een getuige van Christus doen. Middenin de wereld schreeuwen zij de mensen luidkeels iets raars toe: HIERHEEN! ALLES WAT JE NODIG HEBT! EN HET KOST NIKS!

In 55:3 wordt aangeduid wat dat precies inhoudt. Jesaja legt het uit: “Wat geen geld kost en jullie écht verzadigen kan, is dat God met de hand op het hart belooft dat Hij voor altijd jullie God wil zijn.” Hij herinnert aan David, aan wie God zich op zo’n bijzondere manier verbond. Dat betekende niet dat Davids leven gladjes verliep, en ook niet dat hij in zijn relatie tot de HEER gelijkmatig en stabiel was. Integendeel – Gods verbond met David maakt diens leven uitgesproken roerig, en van zijn kant heeft hij God getergd en op het hart getrapt. Maar de HEER heeft David nooit laten vallen, en heeft hem door alle gevaar en beproeving heen tot zijn bestemming geleid. Díe gunstbewijzen biedt de Heer nu aan alle Israëlieten aan. De bijzondere wijze waarop Hij zich verbond aan Israëls grote koning, geldt nu al die mensen die onopvallend hun weg gaan. Voor God zijn zij allemaal als David; met hen wil Hij doen zoals Hij ooit met David deed. Zo is Hij voor ons de God, van Wie we zo-even in de dienst iemand hoorden zeggen: “Ook al stel je Hem teleur, Hij zal altijd van je blijven houden en het je vergeven. Hij zal nooit zeggen: “Ik hoef jou niet meer.”

Het vreemde hieraan is, dat Jesaja zich richt tot mensen die 500 jaar na David leefden en in miserabele omstandigheden verkeerden. Meer dan eens kunnen we uit dit Bijbelboek opmaken dat zij geen fiducie meer hadden in God, vgl. 40:27; 49:14. Het verhaal van David was een mooi verhaal uit de vaderlandse geschiedenis. Erg, erg lang geleden. Niet meer van toepassing. Want David was dood, en zijn koningshuis was vernietigd. Uiteindelijk was het met David dus slecht afgelopen. Wat hadden zij eraan dat Jesaja weer met David op de proppen kwam? Het lijkt wel alsof we het over 2010 hebben. We lezen de verhalen in de Bijbel over Gods bemoeienis met mensen en zijn hulp. Velen zeggen: “Mooie verhalen, maar ik heb er nooit iets van gemerkt…” Waar haalt de kerk de moed vandaan om in een tijd van wijdverbreid ongeloof te blijven zeggen, dat de God van David ook onze God wil zijn?

Hier kun je alleen maar wijzen op de rode draad die door de Bijbel heenloopt: de diepgewortelde, door de ervaring beproefde overtuiging dat de HEER de levende God is, de God van de opstanding. Zo is Hij: dat als de tijd van zijn bemoeienis en hulp definitief voorbij lijkt, Hij weer van zich doet spreken. Op het moment dat je Hem hebt afgeschreven blijkt Hij springlevend te zijn! Dat zie je aan de verrijzenis van Jezus Christus, maar je ziet het ook al aan de geschiedenis van Israël. Het verloop van de gebeurtenissen heeft uitgewezen dat Jesaja’s woorden bewaarheid werden. Daadwerkelijk heeft de HEER zich ingezet voor het mismoedige volk Israël in ballingschap, even glorieus als Hij ooit David voor David gedaan had. Daarom zijn de marktkooplui van het evangelie niet onder de indruk van die tegenwerping dat die oude verhalen verleden tijd zijn. Zij spreken namens een God die steeds opnieuw begint. Zo roept de kerk het met volle overgave, en sluit ik mij er bij aan: “Hierheen! Het kostbaarste wat er is, en het kost niks! God wil jouw God zijn en met jou, als was je een nieuwe David, zijn weg gaan. Weet het goed: niets kan jou scheiden van de liefde van Christus!” (Romeinen 8:35)

Daar komt nog iets bij: het alternatief is niet aanlokkelijk. In Jesaja 55:2 wordt een opvallende tegenstelling gemaakt. Aan de ene kant biedt Jesaja datgene aan wat je nodig hebt en wat echt verzadigt. Dat kost niets! Daar staat tegenover dat mensen geld uitgeven voor wat niet verzadigt, voor wat tegenvalt. Het is alsof hij onze maatschappij in beeld brengt. Die draait immers om geld, en suggereert dat datgene wat je kunt kopen het belangrijkste in het leven is. “Neem je portemonnee mee en koop reizen, spullen, veiligheid, verzekeringen. Koop! Plunder je bankrekening! Leen!” Maar intussen verkeren we in een heftige economische en ecologische crisis die ons laat zien hoe zeer we vastlopen als we alles van geld verwachten. Denk alleen eens aan de olieramp voor de kust van Amerika. Dat is een alarmerend signaal van de rampen die we over ons heen halen wanneer we ons bestaan bouwen op de basis van kopen en welvaart. Maar het lijkt erop dat de westerse samenleving doof is voor die signalen, ze niet kan verdragen. Laten wij als christenen er wél open voor staan en oog hebben voor de rampen die de wereld te wachten staan als we met geld ons leven willen kopen. Wij weten immers beter! Wij weten toch van datgene wat niet te koop is en wel verzadigt – de liefde van God? Het dringende “Hierheen!” van Jesaja stelt echt voor een keus. We kunnen niet vrijblijvend reageren op Gods aanbod in zijn evangelie om ons tot een God te zijn. Ingaan op dat aanbod betekent dat we afstand nemen tot die heilloze geld-samenleving. Laten we ieder bij onszelf nagaan, of we concreet keuzes moeten maken waarbij we minder in ons economisch welzijn investeren en meer in de kerk, en het koninkrijk van God. Want van twee walletjes eten – dat gaat niet. “Niemand kan twee heren dienen.” (Matteüs 6:24)

Als je luistert naar marktkoopman Jesaja kom je bij het avondmaal terecht. Nee, niet weglopen, nu niet blasé zeggen: “Is dat alles?” Nu rustig gaan zitten. Nu eten. Nu drinken. Nu liefde.aangereikt krijgen, en vergeving. Hier kun je je portemonnee thuis laten, en je bewijs van goed gedrag. Alles is gratis. Word hier als David. Jij, opgejaagd, verward, steeds weer falend en tekort schietend. Hier verklaart God met de hand op het hart: “Ik maak het goed met jou.” Hier staat Jezus voor jou. Hij zegt: “Ik ga voor jou door het vuur.” Laat je omarmen, en kies.
Amen.