Preek over Efeziërs 1:9, 10 en Efeziërs 1:22, 23

Het blijft een vreemd feest, dat van de Hemelvaart van Christus. Hoe je het ook wendt of keert: we zijn de aardse Jezus kwijtgeraakt. De zoon van Maria, die zo menselijk rondtrok door Palestina, maakt plaats voor de Heer in de hemel aan de rechterhand van God. Proef het verschil tussen de sfeer van Efeziërs 1 en bijvoorbeeld het verhaal dat Jezus een verlamde man geneest (Marcus 2:1-12). Hebben we het nog wel over dezelfde? Wat heeft de hemelvaart met Jezus van Nazaret gedaan? Waar is Hij gebleven? Wat geeft hier reden tot feest?

We vinden de Jezus van de evangeliën in elk geval in zoverre terug in Efeziërs, dat zijn aardse naam genoemd wordt: Jezus. Zie vers 1,2,3,5,15,17. Het gaat dus in dit hoofdstuk inderdaad over dezelfde man als in de evangeliën. Wat Paulus hier wil zeggen, is dat zijn naam belangrijker wordt dan alle andere namen. Zie vers 20,21:
Hoort u? Alle grote namen verbleken bij deze ene. Er zijn wat geruchtmakende namen. Stalin. Dzjengis Khan. Napoleon. Hitler. Pol Pot. Nero. Stuk voor stuk machthebbers van de eerste orde. Hun namen roepen afschuwelijke beelden op. Maar – zegt Efeziërs 1 – die namen zijn aan het vervagen. Hoog boven al die namen uit gaat die andere naam, die van de man van de evangeliën: Jezus. Denk aan een oud lied van Johannes de Heer:

De lading van deze lieflijke Naam wordt kort aangeduid in Efeziërs 1, in zoverre het hier gaat over zijn sterven voor onze zonden, vers 7, en over de vergevende liefde van God, vers 4. Hoe weinig het ook is dat hier herinnert aan het aardse optreden van Jezus – het is wel kernachtig. Zó kennen wij Hem uit de evangeliën. In alles wat Hij deed toonde Hij Gods liefde. Zijn overgave aan het kruis is het toppunt van liefde, vgl. Johannes 13:2.
En wat zegt nu de Hemelvaart van Jezus? Dat die liefde niet tot mislukken gedoemd is, maar gaat overwinnen. Déze man, die dood bloedde aan het kruis omdat Hij consequent en radicaal lief had, heeft van God het roer in handen gekregen! Jezus lijkt de grote verliezer. In de Gekruisigde denk je iemand te zien die verongelukt aan zijn oprechte liefde, aan zijn weigering om aan zichzelf te denken. Vaak is dat ook onze eigen ervaring: liefde legt het af tegen brutaliteit, hardheid, egoïsme. Probeer maar eens Jezus na te volgen in zijn liefde. Je zult er binnen de kortste keren achter komen dat je dan niet ver komt in deze wereld. Denken wij. Maar Efeziërs 1 gaat dwars tegen dat cynisme in. Het is niet wáár dat liefde tot mislukken gedoemd is. Dénk niet dat Jezus die sterft aan het kruis symboliseert hoe de liefde het onderspit delft. De werkelijkheid is, dat in Hem de grootste kracht manifest wordt die in het heelal werkt. Achter het kruis van Jezus zit de eeuwigheid van God, vers 4. En de hemelvaart beeldt uit dat Jezus, als de belichaming van Gods liefde, aan het roer van de wereld komt te staan. Denk aan het woord ‘kapitein’: daarin zit het Latijnse woord voor ‘hoofd’ dat Paulus in vers 22 gebruikt. Jezus is niet langer een eenling die in een uithoek van de wereld liefheeft. Hij is de Kapitein op de brug van het schip dat ‘wereld’ heet.. De hemelvaart verkondigt dat Hij niet heel de wereld doordringt met de liefde van God.

Dat universele perspectief komt tot uitdrukking in de regel die ik weg liet toen ik zo-even dat oude lied van Johannes de Heer aanhaalde.
Die opmerkelijke regel is afgeleid van Efeziërs 1:10. Daar staat dat God besloten heeft
Hier duikt een thema op dat Paulus in deze brief na aan het hart ligt: eenwording. Hij duidt in hoofdstuk 2 op het reusachtige effect van de verzoening: Joden en niet-Joden worden één in Christus. Twee partijen die elkaar niet konden luchten of zien vinden elkaar en versmelten rondom de avondmaalstafel. Hier, in hoofdstuk 1, breidt de apostel dat uit tot heel de wereld. Hij ziet dat de verdeeldheid die de mensheid in haar greep heeft, heel het universum bestrijkt. Het is in de wereld één groot gevecht. Kijk eens naar de natuur. Dieren staan elkaar naar het leven in de struggle for life. De aarde wordt bedreigd, enerzijds door de zee, anderzijds door meteorieten, brokstukken uit de hemel. Aardbevingen doen alles letterlijk in elkaar storten en in miljarden brokstukken uiteen vallen. Het is chaos in de wereld. De eenheid ontbreekt. Die eenheid brengt God terug in Christus. Hij is het ene Hoofd onder wie alles wordt samengevoegd. Dat wordt in dat oude lied bezongen!
Dat is het ultieme effect van de liefde van God die Jezus belichaamt. Als het ene hoofd, de kapitein die op de brug staat, brengt Hij de wereld terug onder het regime van Gods liefde. In een oudtestamentisch beeld:

Zo opent de Hemelvaart van Jezus van Nazaret een machtig perspectief. Hij is geen verliezer, maar God heeft Hem aangesteld als de kapitein die het schip van de wereld door woelige wateren heen loodst. Eens zal zo heel de schepping vervuld zijn van de liefde van God die Hij belichaamt. Maar nu al oefent Hij zijn regime uit in de kerk. Want opmerkelijk genoeg zegt Paulus dat de Kapitein op de brug van het schip dat ‘wereld’ heet, ook in de kerk aan het hoofd staat. Let op vers 22:
Duidelijker nog in de vertaling van het NBG van 1951:
Dat wil dus zeggen: wat wij in de kosmos nog te goed hebben, is Hij onder ons al aan het realiseren. Hij brengt ons immers op het spoor van de liefde! Zie vers 15 en 16:
In die kleine christelijke gemeenschappen die Paulus overal aantreft, ziet hij de sporen ervan dat Jezus aan het roer staat. De christenen hebben elkaar lief! De verzoening tussen mensen die elkaar eerst niet konden verdragen, krijgt reeds gestalte! Dat bevestigt Paulus in zijn geloof; dat motiveert hem in zijn werk als apostel. Hij ziet het voor ogen: de grote Kapitein staat al op de brug. Vanuit de hemel heerst Hij over mensen met zijn liefde. Mensen groeien samen tot een lichaam dat zichzelf opbouwt door de liefde, 4:16. Zo wil de verkondiging van de Hemelvaart van Jezus van Nazaret ook een heel praktische uitwerking hebben. Zij stimuleert ons om hoopvol te zijn over de wereld. Zij stimuleert ons niet minder om in de praktijk van het leven de weg van de liefde te gaan. Laat wat in de gemeente van Christus gebeurt, symbolisch zijn voor de ontwikkeling van heel de kosmos. Laat onder ons zichtbaar worden wat de hemelvaart verkondigt: de liefde van God in Jezus overwint!
Amen.