Preek over Jeremia 32
2009-11-08 v.m.
Ds. A. van der Dussen
Cynisme is geen optie
Liturgie:
♪ E17
♪ Psalm 145:3, 5
♪ Gezang 350
♪ Gezang 380:1, 4, 6, 7
Spreuken 3:27v; 14:21; 19:17
♪ Psalm 119:13
♪ Psalm 67:1
♪ Gezang 456:3
Moment van inkeer en verootmoediging
Nu miljard mensen met honger
CANBERRA - Het aantal mensen dat acute honger lijdt is op dit ogenblik hoger dan ooit, blijkt uit cijfers van het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de Verenigde Naties. Het zou inmiddels gaan om meer dan een miljard mensen.
Directeur van het WFP Josette Sheeran presenteerde gisteren een aantal cijfers over de honger in de wereld, die de afgelopen jaren vooral in ontwikkelingslanden enorm is toegenomen. „Een op de zes mensen wordt wakker zonder zelfs maar te weten of ze erin zullen slagen ook maar een bekertje voedsel te bemachtigen", aldus Sheeran. „We moeten ons goed realiseren dat de honger toeneemt." De toename is volgens Sheeran een gevolg van sterk gestegen voedselprijzen in de derde wereld, die op hun beurt weer samenhangen met schaarste door recente orkanen en aardbevingen in Azië, met gestegen brandstofprijzen en transportkosten en met teruggelopen inkomens in ontwikkelingslanden. „Het betekent dat ongeveer tachtig procent van de derde wereld tegenwoordig nog maar een derde te eten heeft van wat er twee, drie jaar geleden nog beschikbaar was", aldus Sheeran. Het aantal natuurrampen is volgens haar de afgelopen twintig jaar verviervoudigd. „Het enige dat we zeker weten, is dat de wereld steeds vaker te maken heeft met steeds ernstiger natuurrampen en dat de kwetsbaarste volkeren en landen hard worden getroffen." Het is daarom zaak, aldus Sheeran, dat de wereld „zich nu voorbereidt".Sheeran deed haar uitspraken in Canberra, waar ze haar handtekening zette onder een ontwik-kelingshulppakket ter waarde van 140 miljoen Australische dollars, omgerekend ruim 86 miljoen euro. Een gedeelte van het geld zal worden gebruikt om schoolmaaltijden te bekostigen in Zuidoost-Azië, Afrika en mogelijk in Zuid-Amerika. (AP)
Een miljard: dat is meer dan 60 keer zoveel mensen als er inwoners van Nederland zijn. Ofwel: 1 op de 6 wereldburgers. Als de honger gelijk verdeeld was over de wereld, zouden er hier in de kerk 45 mannen, vrouwen en kinderen zijn die honger hadden. Dat is onvoorstelbaar erg. Doordat we ze niet onder ons hebben is het moeilijk om je er een concreet beeld bij te vormen. Eén persoon met honger in onze directe leefomgeving zou wellicht ook meer effect op ons hebben dan de wetenschap van dat bizarre getal. We zouden dan ook veel beter kunnen helpen. Want nu, met die 1 miljard, het probleem zo complex dat we het niet kunnen oplossen. Zelfs is het zo, dat alle goedbedoelde hulp – denk aan de miljarden euro’s die in ontwikkelingshulp worden gestoken – soms averechts werken. Dat is vreselijk ontmoedigend. Het gevoel van machteloosheid dringt zich op. Een mens kan ook cynisch worden over al dat onrecht dat maar doorgaat en doorgaat. Straks wijs ik in de preek een andere weg – cynisme is géén optie! Maar laten we eerst een moment van inkeer en verootmoediging houden. Ik wil ik u vragen uw hart voor deze onzegbaar grote nood open te stellen en bij wijze van verootmoediging gezang 350 te zingen.
Schriftlezing: Jeremia 32:1,2, 6-10, 16-18, 21-25, 26-31, 36-44
Waarom dit hoofdstuk gelezen in verband met dit thema? Omdat ook in het geval van Jeremia cynici het hoofd zouden kunnen schudden. Een vergelijking: heb je ooit gehoord dat iemand een peperdure audio-installatie koopt, als hij net door een ongeluk stokdoof is geworden? De transactie van Jeremia is net zo ongerijmd. Want let wel: hij koopt hier een akker met de bedoeling dat zijn familie in zijn levensonderhoud kan voorzien. Zijn neef Chanamel lijkt in geldnood te verkeren. Waarschijnlijk moet hij zijn akker verkopen om een schuld af te betalen. Nu zei de wet in Israël: ”Wacht even: die akker moet wel in de familie blijven, want het mag niet zo zijn dat Chanamel zijn stukje land – en daarmee zijn levensonderhoud! - voorgoed kwijt is.” Zie Leviticus 25:25. Dus doet Chanamel een dringend beroep op zijn oom: “Koop alstublieft mijn akker, zodat ik ‘m niet kwijt ben aan een vreemde en er voor altijd naar kan fluiten.” Dat doet Jeremia, geheel overeenkomstig de wet. Maar wat er zo ongerijmd aan is, is dat de HEER had aangekondigd dat het land voor jaren en jaren in de handen van de Babyloniërs zou vallen, vers 24,25. Het sloeg nergens op, die koop. Binnen de kortste keren zouden Babylonische soldaten de akker in bezit nemen en plat branden (vers 43), of ie nou in het bezit van Jeremia was of niet.
Waar doen we ons best nog voor?
Een audio-installatie kopen als je net stokdoof bent geworden, en een akker in de familie houden als die familie gedeporteerd wordt: dat heeft als overeenkomst dat beide zinloos lijken. Net zo zinloos als het lijkt om je enorm in te spannen om een stukje tropisch regenwoud te redden als je zeker weet dat er volgende week een atoombom op wordt gegooid. In onze wereld heerst bij velen dat gevoel: waar zouden we ons best nog voor doen? De wereld gaat toch naar de Filistijnen. Waarom zou ik zuinig zijn met energie? Het haalt allemaal toch niks uit. Waarom zou ik nog via ‘Red een kind’ een kind ‘adopteren? Er staan er tien tegenover die onherroepelijk dood gaan. Waarom zouden we nog proberen een ziekenhuisje in Afrika te ontiwkkelen? Er is met de AIDS-plaag toch geen redden meer aan. Eén miljard hongerlijders. Wat heeft het voor zijn om er tegen in te werken? Is niet alles wat je doet een druppel op een gloeiende plaat?
Hoop
Zie tegen die achtergrond de boodschap van jeremia 32. Cynisme is géén optie! Want de HEER zegt: “Dit land heeft wel degelijk toekomst!” Zie vers 37, 41. Er gaat geen woord af van de dreigende aankondiging, dat de Babyloniërs het land met geweld in bezit zullen nemen en voor een deel plat zullen branden. Maar dat is niet het laatste. Het laatste is dat de HEER zich weer over het zijn volk zal ontfermen en het zal terugbrengen. De tijd zal weer komen dat het weer zín zal hebben om akkers te kopen, vers 44. Wat Jeremia nu doet loopt daarop vooruit. Het is een indrukwekkende symbolische handeling, die hoop uitbeeldt! Zie nu al die acties in onze tijd om je in te spannen voor de armen, als soortgelijke symbolische handelingen die getuigen van hoop. Cynici zullen hun schouders ophalen bij de bouw van kleine ziekenhuisjes in Afrika, bij het inzamelen van spullen voor Dorkas, bij ‘adopties’ via red een kind. Immers: het is allemaal zo marginaal en onbeduidend, gezien de onvoorstelbare omvang en complexiteit van de armoedeproblematiek. Inderdaad: we kunnen het tij niet keren. Maar zie al dat soort acties nu eens als daden die je stelt om je hoop uit te drukken op een genezen wereld. De Heer is toch werkelijk opgestaan? Wij verwachten in Christus toch een nieuwe hemel en een nieuwe aarde? We geven signalen van die verwachting als we daadwerkelijk opkomen voor de armen en ons niets aantrekken van de cynici
Christelijke motivatie
Zo gezien zou niemand meer gemotiveerd kunnen zijn om op te komen voor een rechtvaardiger verdeling van welvaart en een schoner milieu, dan christenen. Gelukkig tref je die houding ook vaak bij christenen aan. De kerk is nog altijd een belangrijke aanjager van barmhartigheidwerk. Gezien de hoop waarin wij leven spreekt dat dus eigenlijk vanzelf. Eerder is het vreemd, dat christenen niet nog méér voorop lopen in milieubewust leven, in de drang om de welvaart beter te verdelen. Worden we soms tóch door cynisme bedreigd? Is de hoop op Gods genezen wereld niet levend meer? Ik ga u vanmorgen niet opzwepen om de wereld te verbeteren. Ik ga u alleen maar aanspreken op uw hoop, en op symbolische handelingen die dat uitdrukken. Laat de cynici maar zeggen: “Goed bedoeld, maar het heeft geen zin.” Dat cynisme is aalleen een optie als de wereld in onze handen ligt. Maar wij geloven toch dat de wereld in Góds handen ligt? Hoor dat geweldige woord van de HEER in vers 27: “Is er ook maar iets dat voor mij onmogelijk is?” Laat dat geloof alstublieft in uw koop- en weggeefgedrag tot uiting komen. Doe dingen die vergelijkbaar zijn met Jeremia’s koop van een akker: veel geld besteden aan ziekenhuisjes in de derde wereld, adoptie van kinderen via organisaties als ‘Red een kind’, minder vlees eten, milieu bewust hout kopen en vis eten. Want cynisme is, christelijk gesproken, geen optie.
Amen
N.B. Indien U een preek anders dan voor uzelf wilt gebruiken, stelt ds. van der Dussen een e-mailbericht aan hem op prijs. Wil hem ook vermelden als bron van de preek.