Preek over Deuteronomium 34:10

De preek draait vanmorgen om Gods vertrouwelijke omgang met mensen. Ik zeg het niet toevallig zó. Wij spreken vaak over onze vertrouwelijke omgang met God. Maar in Deuteronomium 34:10 is van het omgekeerde sprake: van de vertrouwelijke omgang van de HEER met Mozes. In de vertaling van het NGB: de HEER heeft Mozes gekend van aangezicht tot aangezicht. Het is dus God die het initiatief nam om vertrouwelijk met Mozes om te gaan, zo vertrouwelijk, als Hij het daarna nooit meer met iemand gedaan heeft. Ik wil u bij vier dingen bepalen:
- De HEER gaat niet met iedereen even vertrouwelijk om
- mensen met wie Hij vertrouwelijk omgaat zijn onmisbaar
- Hij schenkt ons profeten, bij wijze van ‘voorlopige voorziening’
- Mozes liet een vacature achter die Christus vervuld heeft

De terugblik in Deuteronomium 34 op het leven van Mozes maakt duidelijk, dat de HERE God met hem in een unieke relatie stond. Daaruit blijkt, dat onze God niet met iedereen even vertrouwelijk omgaat. Hij kan ervoor kiezen om met de een een intiemer contact te hebben dan met de ander. Wij zijn niet allemaal Mozessen – integendeel! Het is goed om dat in rekening te brengen. Wij gelovigen hoeven niet te verwachten dat we allemaal op precies dezelfde wijze voor God staan. Bij de een zal meer twijfel overblijven dan bij de ander; de een zal rationeler geloven dan de ander; de een vallen specifiekere ervaringen met God ten deel dan de ander. Denk daarom niet dat er een bepaald model is voor Gods omgaan met ons, dat op alle christenen van toepassing is. Ontdek liever de manier waarop God het met jou wil, en wees daarmee tevreden. Als het om Gods liefde voor ons gaat, zijn wij voor Hem allemaal volkomen gelijk en is er geen onderscheid. Maar in zijn manier van omgaan met ons staat het God vrij om verschil te maken, zonder dat dat ook maar in het geringste iets zegt over zijn liefde voor ons.

Stel je voor dat een regering nooit communiceert met de burgers: geen regeringsverklaring, geen miljoenennota, geen interviews, geen televisietoespraken – niets! Dat werkt natuurlijk niet. Zo is het ook voor ons mensen van levensbelang dat de Schepper van het heelal met ons communiceert over zijn plannen, zijn ideeën, en zijn kijk op ons. Willen wij zinvol leven en goede keuzes maken, dan moeten wij weten wat ons te wachten staat, wat echt belangrijk is in het leven, wanneer wij in lijn zijn met de Bedenker van alles en wanneer niet. Daarom zijn wij afhankelijk van mensen die om zo te zeggen achter de schermen kunnen kijken. Dat kon Mozes. Nooit meer is de HEER zo vertrouwelijk met een mens geweest als met Mozes, aldus Deuteronomium 34:10. Mozes heeft om zo te zeggen uren in het hemelse beleidscentrum mogen zitten, mogen luisteren, mogen rondkijken, vragen mogen stellen. Toen stierf Mozes, en sindsdien is de afstand tussen de mensen en God weer groter en groter geworden. Na Mozes tastte Israël weer meer in het duister over God. Het is dan ook geen wonder dat Gods volk de aantrekkingskracht van allerlei soorten waarzeggers voelde, Deuteronomium 18:10,11. Op die manier probeerde Israël alsnog achter de schermen te kijken. Nog altijd trekken mensen op deze ‘occulte’ sector aan: denk aan de interesse in glaasje draaien, spiritisme, het medium Char, enzovoorts. Mozes waarschuwt ervoor: “Niet doen!” Het is een heidens surrogaat voor Gods échte communicatie met ons. Je kunt uit die belangstelling voor het occulte wel afleiden, dat wij niet zonder mensen kunnen aan wie God het gunt om achter zijn schermen te kijken. In dat verband is het goed om dankbaar te zijn voor de vorderingen in wetenschap en techniek. Je zou kunnen zeggen dat we dankzij allerlei ontdekkingen inderdaad iets meer begrijpen van het bouwplan van de Schepper. We zijn als mensen steeds wat dichter bij zijn geheim gekomen, en weten daardoor steeds meer raad als er problemen zijn. In zekere zin mogen ook die wetenschappers een blik achter de schermen werpen. Maar het is bij lange na niet genoeg. Wetenschap kan immers niets zeggen over de zin van het leven, over de plannen die de Schepper met ons heeft. Ook een samenleving die bol staat van wetenschap en techniek schreeuwt om mensen als Mozes. Ze zijn en blijven voor ons onmisbaar, mensen met wie God zo vertrouwelijk omgaat ,dat zij ons namens Hem de weg kunnen wijzen.

Gelukkig geeft God ons dat soort mensen. In de Bijbel worden ze ‘profeten’ genoemd. Mozes belooft het volk dat na hem nieuwe profeten zullen komen. De deur van de hemel gaat niet helemaal dicht. Er blijven mensen die enige inzage krijgen in Gods plannen en gevoelens en besluiten. Het is zaak goed naar hen te luisteren! Want dan heb je betrouwbaarder informatie dan via de waarzeggers. Goud zijn ze waard, die profeten, die mannen en vrouwen die door de Geest van God spreken wat van Boven komt. Denk aan Elia, Jesaja, Jeremia. Denk ook aan profetische figuren in de latere geschiedenis, die op belangrijke kruispunten, te midden van veel verwarring, helder en duidelijk de weg van God wezen: Luther, Abraham Lincoln, Bonhoeffer, En denk aan de broeders en zusters in je eigen gemeente die fungeren als wegwijzers, die helderder dan anderen zien waarop het aankomt. Zo voorziet God in onze behoefte. Maar het is wel een voorlopige voorziening. Zó in vertrouwen genomen als Mozes is er geen één. Niemand is de HEER ooit zo na gekomen als hij. Trouwens - zelfs aan de mogelijkheden van Mozes om achter Gods schermen te kijken was een grens. In Exodus 33 wordt dat op indrukwekkende wijze aangeduid. Toen het er op aankwam kon Mozes God alleen maar van de achterzijde zien, toen Hij aan hem voorbijging (Exodus 33:23). Rechtsreeks God in het gelaat zien was zelfs voor Mozes niet weggelegd. Hoe indirect is dus Gods communicatie met ons na Mozes geworden. Is dat ook niet onze ervaring? Snakken we soms niet naar echt een stem uit de hemel? Het is juist die ‘voorlopige voorziening’ die het verlangen oproept naar meer. Zo ontstaat de adventsverwachting, de roep tot God dat de hemelen scheuren en Hij van zich doet spreken.

En dan komt daar iemand melden dat de vacature eindelijk vervuld is in Jezus, timmerman uit Nazareth, gekruisigd als opstandeling tegen de keizer, en naar verluidt opgestaan uit de dood. En terwijl Mozes de HEER slechts van de achterzijde kon zien, zou Jezus de Vader nóg beter kennen, omdat Hij aan het hart van de Vader rust (Johannes 1:18). Het is een vreemd geval. Een Joodse timmerman uit het jaar nul zou ons perfect kunnen vertellen wie God is en wat Hij denkt en wat Hij gaat doen. Niemand van de miljarden mensen die ooit geleefd hebben is vertrouwder met God dan Hij. Hoort u hoe bizar het verhaal is dat de kerk vertelt? Geen heimwee meer naar Mozes. Geen behoefte aan waarzeggers. De timmerman uit Nazareth voorziet in de communicatie van Gods kant. Veel toekomstvoorspellingen heeft Hij niet gedaan. Lang niet alles wat Hij gezegd heeft is opgeschreven. We moeten het doen met vier evangeliën en een pakketje brieven van zijn afgezanten. En toch: door de eeuwen heen en verspreid over heel de wereld heeft de kerk dáárin het Woord van God vernomen waar de wereld op wachtte. Miljoenen en miljoenen christenen hebben de ervaring opgedaan, dat de Geest ons met dat Woord helpt om onze levensweg te vinden. Is het niet wonderlijk? Maar dit is het verhaal vanmorgen. Wij, die zo graag achter de schermen kijken omdat wij zo vaak het gevoel hebben dat wij in het duister tasten over God, wij worden ook vanmorgen weer gestimuleerd om op het kompas te varen van Jezus. We hoeven het niet alleen uit te zoeken. God blijft voor ons niet de Grote Verborgene. Eén van ons, Jezus, timmerman uit Nazareth, is zelfs nog dichterbij God geweest dan Mozes. Waarom zouden we niet naar Hem luisteren? Waarom zouden we niet eerbiedig geloven dat wat Hij zegt over God waar is? Waarom zouden we niet vertrouwen dat we in zijn spoor goed uitkomen? Ik roep u en jullie op vanmorgen om dat te doen. Mozes heeft een opvolger gekregen die Hem nog overtreft. Loop achter Hem aan en u komt waar u wezen moet.

Amen