Preek over Exodus 3:10

In Exodus 4 wordt een regel met voeten getreden die in onze samenleving tot de basiswetten behoort. Ik bedoel deze: "Wij moeten de vrijheid van een ander respecteren." Mozes moet meemaken dat de HERE God zijn vrijheid niet respecteert. Vier keer heeft Mozes te kennen gegeven dat hij er niet zoveel voor voelt om in opdracht van de HEER naar de farao te gaan: zie 3:11; 3:13; 4:1; 4:10. De HERE God houdt aan; Hij wil dat Mozes toch gaat en wuift diens argumenten weg. Dan maakt Mozes duidelijk dat het hem ernst is. Zie 4:13:
Tja, dan houdt het op, nietwaar? Dan moet je zo iets zeggen als "Helaas, maar ik kan je niet dwingen. Ik had het graag anders gezien, maar ik respecteer je besluit." Maar de HEER respecteert Mozes' besluit helemaal niet. Integendeel: Hij wordt kwaad! (vers 14) Vervolgens loopt Hij over Mozes heen. Hij drukt het gaan van Mozes door.

Past hier niet het woord 'autoritair' - In elk geval is dat de manier waarop mensen het optreden van de God van de Bijbel nog wel eens ervaren. Dat is een van de redenen dat heel wat moderne mensen niets van God moeten hebben. En u, jullie? Voelen jullie hoe weinig de HERE God hier voldoet aan onze maatstaven? Tegenwoordig hoor je in de kerk nog wel eens zeggen dat God daaraan wèl voldoet. Het heet dan dat God ons mensen respecteert, ook als wij keuzes maken die Hij betreurt. Zo'n verhaal als dit wil ons wantrouwend maken ten opzichte van die voorstelling. Het is waar: er zíjn verhalen in de Bijbel die meer ruimte kennen voor de onwil van mensen om zich naar God te voegen. Denk aan de ruimte die de vader van de verloren zoon de jongen gunt om de verkeerde keuze te maken. Maar maak daar niet van dat God altijd en overal de menselijke vrijheid respecteert. Zo'n heilig respect heeft de HEER niet voor ons. De moderne mensen die zich beledigd van Hem afkeren hebben dat denk ik beter begrepen dan de kerk die modieus praat over Gods respect en bewondering voor mensen. De HEER is hier echt confronterend. Hij respecteert Mozes in zijn vrijheid niet. Ik ga het vanmorgen dan ook niet leuker maken dan het is. Ik ga er wel uw begrip voor vragen dat God kwaad wordt op Mozes en hem bijna prest om naar de farao te gaan.

Ik zie twee redenen. In de eerste plaats: de bevrijding van Israël staat op het spel. Als God erin bewilligt dat Mozes niet gaat, staat dat gelijk met ´zijn plan opgeven´. Mozes zegt wel heel royaal "Heer, stuur toch iemand anders, wie u maar wilt," maar is er echt een alternatief? Het vervolg van boek Exodus maakt duidelijk van niet. Er is gewoon niemand die voelt voor dit plan. Als eerste tegenstander geldt natuurlijk de farao. Hij voelt er echt helemaal niets voor dat het volk zijn land verlaat. Van hém heeft de HEER niets te verwachten. Maar ook Israël zelf voelt er bitter weinig voor. Vanaf de allereerste tegenslag heeft het volk zich schrap gezet, Exodus 5:21. Ze hebben gemopperd, Exodus 15:24; 16:2; ze hebben op het punt gestaan Mozes te stenigen (Exodus 17:4) en naar Egypte terug te keren (Numeri 14:3,4); ze hebben God de vreselijkste verwijten gemaakt, Numeri 21:5. Nota bene: het volk waarvoor God zich inzette en waarom Hij zich bekommerde! En dan Mozes - zie de preek van vorige week: de man met de vliegende start; perfect opgeleid; het hart op de goede plaats. Echt: als Mozes er niet voor voelt, wie dan wel? Dat is in de eerste plaats de achtergrond van de boze reactie van de HEER. Laat mij het menselijk zeggen; Hij ergert zich en windt zich op over al die onwil. Het moet niet gekker worden. Nu 'respect' tonen staat gelijk met: dit volk, Góds volk naar de verdoemenis laten gaan. Dat weigert de HEER. Want - en dat is het tweede - Hij is God. Dat wil zeggen - zie de preek van vorige week - dat Hij de enige is die echt kan redden (Jesaja 45:21). De wonderen die Hij Mozes vergunt te doen (4:4-9) getuigen daarvan. Het is voor de HEER echt een belediging, als Mozes ondanks de belofte van die wonderen zijn zending van de hand wijst. Mozes zegt niet 'nee' tegen zomaar iemand, maar tegen de God die alle macht heeft! Ook dat lijkt eer oorzaak te zijn van Gods verbolgenheid over Mozes' weigering. Het is zijn eer te na om zijn reddingsproject erop stuk te laten lopen dat ene Mozes er zijn vingers niet aan wil branden. Later, als de HEER overweegt om Israël te laten vallen omdat het Hem zo teleurstelt, is zijn reputatie als Redder het belangrijkste argument voor Hem om toch met het volk door te gaan, Numeri 14:11-17. Zo is het ook nu zijn eer, die de HEER er als het ware toe verplicht om niet te zwichten voor Mozes. Het zal toch niet zo zijn dat mensen in de geschiedenis de dienst uit maken en zo God beletten zijn unieke reddingsplannen te verwezenlijken?!

Dit verhaal leert ons dan ook, dat het niet de menselijke vrijheid is die een 'heilig respect' verdient, maar Gods keuze om te redden. Dat houdt allereerst in, dat wij mensen maar niet een te hoge pet op moeten hebben van onszelf en onze keuzevrijheid. Het is de vraag of het terecht is, dat wij die vrijheid zo verwoed verdedigen als zowat de hoogste waarde die er is. Want wat levert die vrijheid nu helemaal op? Let wel: het is een lange reeks van feiten die ertoe brengen om minder hoog op te geven van die vrijheid. De bijbelse geschiedenis maakt duidelijk, dat mensen in hun vrijheid vaak de verkeerde keuze maken en God in zijn wil om te redden dwarsbomen. Triest dieptepunt in die geschiedenis is het verzet waarop onze Heer Jezus bij mensen stuitte, bij zijn vijanden en zijn vrienden. Mozes is met zijn weigering om naar de farao te gaan helaas geen uitzondering. Veeleer is hij daarin representatief voor al die mensen, die in de loop van de geschiedenis alsmaar weer de HEER hinderen om zijn liefdevolle plannen uit te voeren. Zo gezien staat hij model voor ons allemaal. In ons allen zit toch immers de traagheid om echt mee te gaan met God, in het breken met het kwaad, in het afkoersen op de nieuwe wereld? Als puntje bij paaltje komt en wij merken dat God zich niet voegt naar onze plannen, voelen wij toch allemaal weerstand om ons te voegen naar zijn plannen? Willen we echt leren liefhebben, vergeven? Willen we echt sterven aan de zonde?Vinden we het echt goed dat God deze oude wereld door heftige krampen heen omvormt tot een nieuwe? Staan we daarvoor te trappelen? Ach, we weten wel beter. Je kunt er mismoedig van worden, zo vaak als ons de moed ontbreekt om het goede te kiezen. Paulus noemt dat 'het vlees'. De Geest heeft een harde dobber aan ons als Hij ons wil omvormen tot wedergeboren mensen. In de Bijbel wordt daarom niet zo positief aangekeken tegen onze vrijheid. Soms is het reëler om - ik gebruik te taal van het belijdenisformulier - een mishagen te hebben aan jezelf, aan je traagheid en je reserves om echt achter Jezus aan te gaan...

Maar laat mij niet zo somber eindigen. Want wat dit verhaal ons toch voor alles wil zeggen is dat God onze traagheid overwint, en hoe! Ik kom terug op het woord 'autoritair'. Ik denk eigenlijk niet dat dat het goede woord is voor Gods houding ten opzichte van Mozes. Het is waar: de HEER bewilligt niet in Mozes' weigering. Hij wordt er kwaad om. Maar hoe vriendelijk is toch ook weer het vervolg. Hij belooft Mozes de hulp van Aäron. En lees nou eens vers 16:Hij zal in jouw plaats het volk toespreken.Met andere woorden: in zekere zin stuurt doet God tóch wat Mozes vroeg en stuurt Hij een ander! Hij laat Mozes het zware werk niet alleen doen! Prachtig is dat. De HEER wuift Mozes' bezwaar dus niet autoritair weg. Hij loopt ook niet over Mozes heen. Het is echt een combinatie. Aan de ene kant: een getergde autoriteit, dat wel. "En nu ga je!" Aan de andere kant: steun in de rug. Ja, zo is God, ook voor ons. Soms hebben we het nodig dat God ons in de rede valt en zegt: "En nou ophouden." Zo moet Hij ons dan bevrijden van onszelf. Soms hebben we het nodig dat God boos op ons wordt, wanneer we geen besef hebben van waar we tegenover Hem mee bezig zijn. O, het kan heilzaam zijn als Gods geduld met ons op is en Hij ons niet toestaat langer te weigeren. Maar aan de andere kant toch ook altijd die vriendelijkheid, dat vaderlijk luisteren, dat serieus nemen van onze zwakheid, die belofte: "Je staat er niet alleen voor. Ik stuur iemand in jouw plaats." Aäron mag hier gezien worden als symbool van de Geest die in ons wil wonen en toerusten om het goede te zeggen en te doen! De Geest is om zo te zeggen onze Aäron! Zo overwint de HEER onze onwil, onze zwakheid. God zij dank. Hij voegt zich niet naar onze keuzes, maar vormt ons naar de zijne. Want God wil dat wij léven. Verheug je er daarom in dat God sterker en groter is dan jij bent. Het is ons behoud.

Amen