Preek over Jesaja 61

Een akelig woord staat er in Jesaja 61:8: God haat. Een vergissing? Was het maar waar! Het staat vaker in het Oude Testament. Zie bijvoorbeeld Spreuken 6:16:
Het is een hard woord, haten, waarvan je zou willen dat het niet op God werd toegepast. Want het roept gedachten op aan een kille blik, aan felle ogen, en vooral: aan liefdeloosheid. En dat kan toch niet waar zijn, dat God liefdeloos is? Van die afschuwelijke gedachte hebben wij toch afscheid genomen? Een God die vol haat mensen uitroeit - dat is toch niet de God die wij vereren? Inderdaad: in de kerk gaat het over de God die liefde is. Nu lijkt het bijna onmogelijk om het allebei te zeggen: dat God kan haten én dat Hij een God van liefde is. Je kunt toch niet spreken van 'Gods hatelijke liefde'? Nee, zeker niet. Maar wel van 'Gods heilige liefde', het thema van deze preek. Ik wil u laten zien wat dat betekent, juist door de aandacht te vestigen of die onheilspellend klinkende uitspraak dat God háát.

Het woord haat wordt in vers 8 gebruikt in combinatie met het woord 'liefde':
Of - duidelijker! - in de vertaling van het NBG:
Het zijn twee tegenstellingen, die met elkaar samenhangen. Recht staat tegenover roof, liefde tegenover haat. Wat is 'roof'? Bijvoorbeeld dat dieven je huis leeghalen. Gruwt u van de gedachte, of van de herinnering aan inbraak? Dan snapt u wat het betekent dat God onrechtmatige roof haat. Dat woord duidt weerzin aan. God gruwt ervan. Als in de Bijbel gezegd wordt dat God 'haat' kent, dan is dat inderdaad vaak in combinatie met de uidrukking dat God van iets gruwt. Zie weer de genoemde tekst uit Spreuken 6:Zes dingen haat de HEER, zeven dingen zijn Hem een gruwel. Het heeft een goede reden dat de HEER in Jesaja 61 verklaart dat Hij' roof haat'. De volkeren hadden Israël daadwerkelijk kaal geplukt, beroofd, hun land geplunderd, zie Jesaja 42:24. Want - ik heb het al vaak gezegd - vanaf hoofdstuk 40 is de achtergrond van dit bijbelboek de Babylonische ballingschap Israël is ver van huis, vol heimwee dromend van een land waarvan ze beroofd zijn. Daarom is het zo bemoedigend en troostrijk dat de HEER hier zegt: "Die beroving van jullie land - ik haat het!" Het laat de HEER niet koud dat zijn volk is kaal geplunderd. Integendeel - want waar God op aantrekt, wat Hij lief heeft, is 'recht'. Dat wil zeggen: God is verrukt van 'eerlijk' en betrouwbaar. Denk concreet aan bijvoorbeeld het briefje met jouw telefoonnummer dat je onder de ruitenwisser doet van de geparkeerde auto waarin je een deuk hebt gereden. Als je zo iets doet, doe je 'recht'. Daar wordt God blij van. Dat 'heeft Hij lief'. Het een nu is de keerzijde van het ander. Dat Hij een afkeer heeft van roof bevestigt alleen maar dat Hij het recht bemint. God zou niet echt houden van eerlijk en betrouwbaar, als Hij niet zou gruwen van een beroving. God zou niet echt van u houden, als Hij een beetje vriendelijk stond te lachen wanneer dieven uw huis leeg haalden. Nee! Wie een sterk rechtsgevoel heeft maakt zich kwaad als er gemene dingen gebeuren. Dat wordt bedoeld met het woord 'haat'. Het gaat er niet om dat God een koud hart heeft, hatelijk kan zijn. Het gaat erom, dat God van rechtvaardigheid houdt, en daarom het lelijke, gemene niet verdraagt. Zo versterkt het gezegde over de haat van God de uitspraak over zijn liefde. Jesaja 61 maakt zo duidelijk dat God werkelijk niets moet hebben van onrecht en met heel zijn hart uit is op recht: op een land waarin het voor Israël goed wonen is.

Ik spreek daarom van 'Gods heilige liefde'. Vorige keer, in de preek over Gods heilige genade, zei ik al dat het woord 'heiligheid' aanduidt dat met God niet valt te spotten, dat zijn ogen inderdaad kunnen bliksemen en dat zijn stem kan bulderen. Dat werkt dus daarin uit dat God zeer heftig reageert op het gemene, het laaghartige, het boze, op - zonde. In Habakuk 1:13 staat:Uw ogen zijn te zuiver om het kwaad te kunnen aanzien.Daarom staat in Spreuken 6:16-19:
Dat wordt vaak vergeten als wij het over Gods 'liefde' hebben. God heeft de wereld lief. Zeker. Maar maak daar niet van dat God wat schaapachtig staat te lachen bij de vluchtelingenkampen en de mijnenvelden, bij de smerige porno en bij rijken die armen een poot uitdraaien. De HEER is te heilig om het aan te zien. Het is Hem een gruwel. Met Gods liefde voor het recht valt niet te spotten. Hij is een heilig God.

En toch - pas er voor op dat je die heiligheid van God op zichzelf neemt. Dan is Hij alleen maar om bang van te worden. En dat is nu net niet de boodschap van Jesaja 61. Het is veelzeggend dat dit gedeelte door Jezus wordt geciteerd als Hij in de synagoge van Nazareth begint aan zijn 'loopbaan' als verlosser, Lucas 4:18-21.
Alles wat Jezus is komen doen: mensen genezen, troosten, bevrijden, bemoedigen, kwam Hij doen in onvoorstelbaar grote liefde. De Heilige Geest die Hem drijft en kracht geeft is de Geest van liefde. Daarom zegt het zoveel dat Hij in dit hoofdstuk zichzelf terugvond. Zo verkondig ook ik u vanmorgen een God van liefde. Jij gaat Hem ter harte. Hij legt zijn arm om je heen. Hij belooft: "Het komt goed." Je hoort in Jesaja 61 de stem van Jezus. Hij spreekt namens God.

Alleen wanneer wij oog hebben voor Gods liefde kunnen wij zonder angst zijn voor Gods heiligheid. Die heiligheid begrenst Gods liefde niet, maar versterkt haar. Want in die liefdevolle gedrevenheid van Jezus zit ook, dat Hij zich onverzoenlijk toont tegenover het boze en de boze. Steeds weer valt in de evangelieverhalen op, dat Jezus zo confronterend kan optreden. Denk aan zijn botsingen met de Farizeeën, en de harde woorden die Hij met betrekking tot hen spreekt - vgl. Matteüs 23. Ziedaar zijn heiligheid: zijn ogen zijn te zuiver om het kwaad te kunnen aanzien! Gelukkig! Gelukkig gruwt Jezus van het demonische, en het farizese, en het harde. Hij kan het niet verdragen - zijn ogen zijn er te zuiver voor! Daardoor heeft zijn liefde kracht; dat maakt Hem gedreven in zijn aan Jesaja 61 ontleende programma om het goede nieuws te brengen in de kracht van de Geest. Pas dus op voor een te sentimentele, te zoetelijke voorstelling van Gods liefde voor de wereld en voor u. Breng zeker ook aan mensen buiten de kerk niet een suikerzoet evangelie. Aan zo'n boodschap heeft niemand iets. Laat voor onszelf en iedereen duidelijk zijn: in zijn liefde haat God de zonde. Hij gruwt ervan, juist omdat Hij van recht houdt. Zo behelst Jezus' komst in de wereld niet alleen vergeving, maar ook vernieuwing, en wedergeboorte. Juist omdat God zoveel van u en jou houdt, gruwt Hij van de zonde die je doet en bindt Hij darmee de strijd aan. Zo Hij wil dat je van je eigen zonde gaat gruwen en er de strijd mee aanbindt, juist omdat je van jezelf mag houden! Werkelijk - heilig, ja, vervaarlijk is Gods liefde, vervaarlijk in zijn zuiverheid. Wees er blij om. Nooit zal God een akkoord sluiten met het boze en het gemene. Hij wil u ervan verlossen, en Hij wil de wereld ervan verlossen. Geef je gewonnen aan deze liefde van God. En leer zo vurig van de wereld te houden door hartgrondig 'nee' te zeggen tegen het kwaad. Alleen dan blijft u in de liefde van God in Christus, in de kracht van de Heilige Geest.

Amen