Preek over Psalmen 8

Vanmorgen koppel ik psalm 8 aan het onderwerp 'klimaatverandering'. Dat doe ik niet alleen omdat het een actueel onderwerp is, maar ook omdat psalm 8 ons extra gevoelig maakt voor onze verantwoordelijkheden in dezen. De actualiteit behoeft geen toelichting. Tot in de tv-journaals toe krijgen de alarmerende rapporten van deskundigen aandacht. Minder aandacht krijgt misschien, dat over de aard van de verandering en de oorzaak het laatste woord nog niet gezegd is. Veel wetenschappers wijzen de (Westerse) mensheid als de hoofdschuldige aan: onze industriële en op consumeren ingestelde samenleving heeft door de enorme uitstoot van CO2, die nu al tientallen jaren gaande is en die maar zo lastig is in te dammen, een broeikaseffect gecreëerd dat tot opwarming van de aarde leidt. Maar niet alle wetenschappers denken er zo over. Sommigen wijzen op de complexiteit van het klimaat en op eerdere grote schommelingen in de loop van tienduizenden jaren. Ze noemen ook andere oorzaken dan de CO2-uitstoot, zoals activiteit van de zon, en de gigantische ontbossing in Indonesië en Brazilië. Zo waarschuwen zij ervoor om de zaak te simpel voor te stellen. Waar iedereen het echter over eens is, is dat wij mensen nu wel op onze tellen moeten passen. Dus: die CO2-uitstoot moet echt omlaag. En: we moeten stoppen met die ontbossing, die alleen maar plaats vindt om geld te verdienen aan suikerrietplantages enzovoorts. We moeten ook geld uitgeven aan dijkverzwaring in arme landen en steden - als men dat gedaan had zou New Orleans niet zo zwaar getroffen zijn door de orkaan Katrina! Maar nu komt het: op dit punt hebben christenen een slechte naam. Zij lopen niet voorop als het gaat om deze 'bekering'. Zij behoorden ook niet tot de trekkers van het milieudebat. Vreemd is dat eigenlijk. Aan de ene kant zingen wij graag psalm 8 en hebben wij weet van de verantwoordelijkheid die daarin aan ons wordt toegekend:

Hem toevertrouwd het werk van uw handen. (vers 6, 7)

Er zijn niet-christenen die het nog ergens anders zoeken. Die zeggen: "Dat jullie christenen zo achteraan hobbelen als het om milieuvraagstukken gaat, heeft met jullie geloofsovertuiging te maken. Jullie hebben gewoon het verkeerde geloof, en het verkeerde Boek!" Reeds dertig jaar geleden is de aanval geopend op - psalm 8. Vers 7, dat ik zo-even uit de NBV voorlas, klinkt in de NGB-vertaling anders. Niet:
Maar:
Het gaat om dat woord 'heersen'. Ook in Genesis 1:28 tref je het aan, waar de mens als opdracht mee krijgt om de aarde 'onder zijn gezag' te brengen. Degenen die de aanval op de christenen hebben geopend zeggen: "Daar komt het vandaan dat christenen zich zo weinig druk maken om het milieu. De natuurvolkeren voelen zich verwant aan de natuur. Zij voelen zich één met de bomen en de dieren, en zullen zich dan ook nooit aan de natuur vergrijpen. Het evolutionisme onderstreept hoe waar het is, dat mensen aan bomen en dieren verwant zijn. Inderdaad: laat de mens zich niet verbeelden dat hij een aparte plaats inneemt in de natuur. Hij komt er uit voort en maakt er deel van uit. Als 'hogere diersoort' heeft de mens alle reden de dieren als een soort verre familieleden te zien! Maar heel anders zien de christenen het. Op basis van wat zij lezen in Genesis 1 en Psalm 8 voelen zij zich er boven staan, boven de bomen en de dieren. Zij zien de natuur als onderworpen aan zichzelf. Zij voelen zich niet verwant aan de bomen en de dieren, maar zeggen: 'Ha, ons eigendom! Wij gaan de natuur exploiteren!' Kijk eens naar Amerika. Vroeger woonden de indianen er. Zij gingen vreedzaam met de natuur om. Toen kwamen de christelijke blanken. Die hebben geheerst over de natuur. Met als gevolg dat zij een milieu-puinhoop hebben aangericht!" Met andere woorden: gaat het milieu je ter harte? Kies dan het goede geloof, en klap de Bijbel dicht.

Nu komt het erop aan. Want van tweeën één. Òf de mensen die zo de aanval op het christelijk geloof openen hebben gelijk, en dan moeten we ruiterlijk toegeven dat de natuur van ons christenen weinig te verwachten heeft. Òf ze hebben ongelijk. Maar dan - is het niet voldoende om de aanklacht theoretisch te weerleggen. Natuurlijk - daar begint het wel mee. Eigenlijk zie je dat al aan de Nieuwe Bijbelvertaling. Die heeft dat woord 'heersen' vervangen door 'toevertrouwen'. Eerlijk gezegd: die woorden dekken elkaar niet helemaal. Toch is deze vertaling wel in de geest van de Bijbel. Want - in de eerste plaats - wat heeft Jezus ook al weer over 'heersen' gezegd? Juist: dat dat bij Hem 'dienstbaar zijn' betekent, vgl. Marcus 10:42,43. Christelijk gelezen roept psalm 8 ons op tot grote dienstbaarheid en zorgzaamheid als het om heersen over de natuur gaat. En in de tweede plaats: psalm 8 is gericht op de heerlijkheid van God.
Wie echt leeft in de geest van de Bijbel, benut de natuur niet voor zichzelf, maar kent als hoogste doel dat Gods naam groot is op aarde! Vgl. de definitie van 'goede werken' die de Catechismus geeft in zondag 33: Werken die gedaan worden uit geloof, tot Gods eer! En dus is dit de vraag: is Gods naam groot in die ontbossing? Is Gods naam groot waar wij traag zijn in het verminderen van de CO2-uitstoot? Is Gods naam groot, waar men geen geld over heeft voor het beveiligen van armen in streken met tropische stormen?

Het is dus niet genoeg om de juiste theorie op te stellen en op die manier psalm 8 vrij te pleiten. Er is meer nodig. Wij zullen door een christelijke levensstijl het getuigenis moeten ondersteunen, dat Gods naam staat voor natuurbehoud en niet voor schade aan de natuur. Het betreft hier echt een zaak van bekering. Ik ga u niet vertellen wat u precies doen moet. Er zijn vele websites die u en jou tips geven hoe je een steentje kunt bijdragen. Wat ik u nu vraag, is om u in het hart te laten raken door Jezus Christus, en in de navolging van Hem psalm 8 te lezen en toe te passen. Gelukkig: over het klimaat heersen wij niet. Het is ons zelfs niet toevertrouwd. Maar wij hebben wel een grote verantwoordelijkheid met betrekking tot de klimaatverandering. De eer van God is in het geding, ook als het gaat om zaken als CO2 of ontbossing of geld voor dijkverzwaring. Het lijkt erop dat wij uiteindelijk uitkomen bij het dilemma waarvoor Jezus ons stelt. Dienen wij God, of de mammon - het geld? (Matteüs 6:24) Zijn wij bereid ons leven anders in te richten in zorgzaamheid voor de ons toevertrouwde aarde, of blijft ons hoogste doel dat ons comfort en ons gewin in stand blijven? Ik roep u op om, in de navolging van Jezus, de eer van God boven alles te stellen en van daaruit uw verantwoordelijkheid te nemen met betrekking tot natuur en milieu en zorg voor de armen. Kies ervoor, onze goede God te dienen, de heiliging van zijn naam na te streven, en goede werken te doen met het oog op zijn eer.

Amen