Preek over Romeinen 14:5 en Romeinen 12:2 en 1 Korintiërs 1:10-13

Soms begrijpen wij elkaar in de kerk niet meer. Afgelopen dinsdagavond op de catechisatie werd bijvoorbeeld gezegd: "Zo geloven als die en die - dat is niks voor mij." Denk ook aan verschillen in politieke keuzes. De een bidt er vurig voor, dat Balkende ook na 22 november premier zal zijn. De ander bidt er even vurig voor, dat Balkenende toch vooral niet nóg eens premier zal zijn. Het kan nog erger.Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog stonden mensen tegenover elkaar inzake het houden van slaven. De ene groep was ervan overtuigd dat dat in overeenstemming was met Gods wil. De andere groep wist zeker dat God maar één ding wou: de slavernij afschaffen. Het verschil van mening liep zo hoog op, dat er een bloedige burgeroorlog van kwam. De grote president Abraham Lincoln hield toen een beroemde toespraak, waarin hij er op wees dat beide partijen christelijk waren:.
Hoe daarmee omgaan in de kerk? Als dit nog niet voldoende is om totaal uit elkaar te groeien en alle vertrouwen in elkaar te verliezen. En toch ging Lincoln zo verder:
Het is een grootse benadering. Het is ook een bijbels benadering. Ik wil dat laten zien vanuit Romeinen 14:5.

Het gaat hier ogenschijnlijk over iets gerings: al of niet feestdagen houden, bv de sabbatdag. Maar als je midden in zo'n verschil van mening zit is het helemaal niet gering! Er zijn kerken om minder gespleten dan om de waarde van de sabbatdag! Bovendien leidde dit verschil tot grote verschillen in praktijk, met alle bijbehorende spanningen van dien. Toch bepleit Paulus hier ruimte voor de verschillende opvattingen en praktijken. Je zou kunnen zeggen dat hij ervoor waarschuwt om de eigen overtuiging niet te verabsoluteren! Je moet kunnen verdragen dat mensen in de gemeente over zoiets 'principieels' anders denken en er anders mee omgaan. Je vindt hier iets van de individuele verantwoordelijkheid binnen de kerk (nadruk op 'ieder'). Die mag niet weggedrukt worden door een meerderheidsopvatting. Deze tekst spreekt mensen in onze tijd dan ook erg aan: we hechten meer dan ooit grote waarde aan de ruimte om onszelf te zijn - ook in de kerk. Paulus toont daar dus begrip voor. Laten we zijn oproep tot veelkleurigheid serieus nemen.

Hier liggen wel valkuilen. Als je op dit spoor verder gaat kun je bij een eindeloos relativisme uitkomen: alles geldt als betrekkelijk; er zijn geen meer grenzen meer aan wat gedacht en gedaan mag worden. Bovendien kan het allemaal eenzijdig gevoelsmatig worden. Je kunt elkaar niet meer met argumenten bereiken; ieder 'voelt' het op zijn eigen manier - einde gesprek. Dat leidt als je niet uitkijkt tot puur subjectivisme: er is geen objectieve maatstaf meer; ieder doet wat goed is in zijn ogen. Het is goed om te zien dat Paulus daarvan niets wil weten. In Romeinen 14:5 sluit hij namelijk aan bij 12:2, waar hij het heeft over de vernieuwing van onze gezindheid, ons 'denken'. In 14:5 trekt hij die lijn verder door, als hij zegt dat ieder in zijn eigen gezindheid ten volle overtuigd moet zijn. Dat betekent, dat Paulus ervan uitgaat dat allen vanuit die nieuwe gezindheid leven en handelen. Daarmee ligt er een gemeenschappelijke basisovertuiging, die alles te maken heeft met het horen bij Christus. Zie II Korintiërs 5:17: "Iemand die één is met Christus, is een nieuwe schepping." Dat is dus waarin de twee 'groepen' van Romeinen 14 elkaar kunnen herkennen. Ze denken anders over feestdagen, maar ze zijn aanspreekbaar op déze objectieve norm: dat iets moet passen bij het nieuwe leven van Christus. Het tegendeel ervan is volgens Romeinen 12:2 de 'aanpassing aan deze wereld'. Vroeger sprak men van 'wereldgelijkvormigheid'. Daarmee bedoelt Paulus, dat je de normen en waarden van je omgeving overneemt, en niet meer vanuit de normen en waarden van Christus leeft. Als christenen dingen gaan doen vanuit 'wereldgelijkvormigheid', moet een grens worden getrokken. Dat doet Paulus zelf ook. Scherp en duidelijk kiest hij positie, als hij merkt dat iets geleerd of gedaan wordt vanuit aanpassing bij deze wereld en niet vanuit de nieuwe gezindheid van Christus. Nog eens: dat is de objectieve norm, waarop hij alle christenen aanspreekt. Dat betekent dus, dat niet alles kan, ook al heeft iemand nog zulke goede bedoelingen.

Intussen is het niet altijd gemakkelijk om vast te stellen wat uit wereldgelijkvormigheid voortkomt en wat uit de nieuwe gezindheid van Christus. Daarover is veel discussie mogelijk. Paulus gaat die discussie niet uit de weg. In 12:2 zegt hij, dat het erop aan komt te 'ontdekken' (liever te vertalen met 'onderzoeken') wat de wil van God is. Dat staat niet altijd op voorhand vast. Soms moet je door een heel proces heen om daar achter te komen. We zijn ook wat dat betreft op reis! Dat proces moet je wel samen doormaken. Het is verleidelijk om elk op je eentje alles uit te zoeken en tot conclusies te komen. Even verleidelijk is het om elkaar dan op een gegeven moment maar los te laten. "We denken er verschillend over - het zij zo. Ik zoek een kerk die bij mij past." Maar dat in onze tijd zo bekende motto is Paulus volkomen vreemd. In I Korintiërs 1:10 benadrukt hij dat we vanuit dat vernieuwde 'denken' eensgezind hebben te zijn. Er is wel veelkleurigheid - in Korinte vertegenwoordigd door belangrijke 'stromingen' rond kopstukken als Paulus zelf, Apollos, Kefas=Petrus en rond mensen die van geen kopstukken willen weten, alleen van Christus. Alleen - Paulus acht het ondenkbaar dat die stromingen geen boodschap meer aan elkaar hebben. Ze horen bij elkaar, omdat ze allemaal op Christus georiënteerd zijn. Zo min als Christus uiteen kan vallen, zo min kan volgens Paulus de gemeente uiteenvallen die zich in een nieuwe gezindheid op Hem richt. Daarom, hoe begrijpelijk het ook is om ook in de kerk gelijkgestemden op te zoeken en een kerk te zoeken die bij je past - het geheim van de kerk raak je daarmee kwijt. Dat geheim is wat Lincoln zag: dat er iets is dat de ingrijpende verschillen in leer en praktijk overstijgt, namelijk de verbondenheid met Christus. Die dringt ertoe om elkaar niet los te laten en niet te vluchten in de gezelligheid van gelijkgezindheid. I Kor.1 geeft juist aanleiding om elkaar vast te houden, en samen proberen verder te komen. Het is een moeilijker, maar ook een veelbelovender weg dan alles op te delen volgens de regel 'soort bij soort'. Want dit is de weg van het zorgvuldig en aanhoudend samen zoeken en onderzoeken wat de wil van God is. Beroof je niet van de inzichten van de ander, ook al zijn ze nog zo anders dan die van jou. Ook in dat opzicht geldt: verabsoluteer je eigen mening niet. Hier past de waardering van een kerkverband. Wat goed is het, om bij verschil van mening volhardend te zoeken naar consensus (letterlijk: samen voelen), bijvoorbeeld door bij de besluitvorming ook een regio, een landelijk verband te betrekken. Houd ook wat dat betreft aan de ander vast, zoekend naar de eenheid van de 'nieuwe gezindheid', en leer van elkaar, in het verlangen om samen verder te komen en over verschil van inzicht en praktijk heen te groeien. De kerkgeschiedenis bewijst dat het kan Want wie had durven denken, dat binnen de Rooms Katholieke kerk, die ooit Luther verketterde, nu met waardering over hem gesproken wordt! En wie had jaren geleden durven voorspellen, dat onze kerkenraad zich thuis zou voelen in het gastenverblijf van de Rooms Katholieke Abdij van Postel! Ik poets de verschillen niet weg, maar duid erop dat in de loop van de eeuwen toch toenadering mogelijk bleek. We hebben geleerd de sterke kanten van elkaar te herkennen en erkennen. Laat dat ons aansporen, om niet wanhopig te worden van de verschillen van mening waarmee wij tegenwoordig te maken hebben. Laten wij, integendeel, elkaar vasthouden en elkaar blijven vragen: "Waarom denk jij dat jouw keuzes passen bij het nieuwe leven in Christus?" Dan zullen we verder kunnen komen, op onze gezamenlijke reis! Notities over de genoemde drie teksten ten behoeve van bijbelstudieRomeinen 14:5De een beschouwt bepaalde dagen als een feestdag, voor de ander zijn alle dagen gelijk: het verschil van mening gaat over de vraag, of er dagen zijn die eruit springen. Zo de vertaling van 1951: "Deze stelt de ene dag boven de andere, gene stelt ze alle gelijk." Dat is hier geen kwestie van bijgelovigheid (bv. vrijdag de dertiende!) maar van eerbied voor God (bv. "de zaterdag is en blijft een heilige dag, nl. de sabbatdag"). In de praktijk kon dit verschil van inzicht spanningen oproepen.Laat iedereen zijn eigen overtuiging volgen: 'Iedereen' staat persoonlijk voor God, zie Romeinen 14:12 en 2:6. 'Zijn eigen overtuiging volgen': staat in tegenstelling tot 'twijfelen' (14:23). Dezelfde tegenstelling in Romeinen 4:20,21. Overigens laat Paulus hier het woord 'gezindheid' ('gemoed' in de Statenvertaling) uit 12:2 terugkomen. Vergelijk beide verzen in de Statenvertaling: "Wordt veranderd door de vernieuwing van uw gemoed." (Romeinen 12:2) "Een iegelijk zij in zijn eigen gemoed ten volle verzekerd." (Romeinen 14:5)Het gaat dus in Romeinen 14:5 om het doen van de wil van God vanuit een nieuwe, christelijke gezindheid. Romeinen 12:2U moet uzelf niet aan passen aan deze wereld: de uitdrukking 'deze wereld' wordt verduidelijkt in Galaten 1:4: 'deze door het kwaad beheerste wereld'.... maar veranderen door uw gezindheid te vernieuwen: zie voor het 'vernieuwen' ook Kolossenzen 3:10. Het woord 'gezindheid' wordt ook wel vertaald met 'geest' (Efeziërs 4:23) of met 'denken' ( I Korintiërs 1:10). ... om zo te ontdekken wat God van u wil en wat goed, volmaakt en Hem welgevallig is: het woord 'ontdekken' wordt in Filippenzen 1:10 vertaald met 'onderscheiden' en in I Thessalonicenzen 5:21 met 'onderzoeken'. De gedachte is steeds hetzelfde: wat de wil van God is, is niet altijd meteen duidelijk. Christenen moeten daar 'achter komen'. Daartoe moeten zij 'nieuw' leren denken. I Korintiërs 1:10-13Scheringen vermijden: het woord 'scheuring' komt onder andere ook voor in 12:25. Daar is vertaald met "verlies van samenhang"....In uw denken ... volkomen één: het woord 'denken' is hetzelfde als het woord dat in Romeinen 12:2 vertaald is met 'gezindheid'! De uitwerking mag dus verschillen, als de 'basis-gezindheid' maar hetzelfde is! Door Chloë's huisgenoten is mij namelijk verteld, broeders en zusters, dat er verdeeldheid onder u heerst: Chloë is de naam van een ons onbekende vrouw. Het woord 'verdeeldheid' is in Galaten 5:19 vertaald met 'tweespalt'. Zie ook I Kor. 3:3. Ik bedoel dat de een zegt: "Ik ben van Paulus,"een ander: "Ik van Apollos," een derde "Ik van Kefas,", en een vierde: "Ik van Christus.": Het betreft hier groepsvorming rond belangrijke predikers. De 'intellectueel' Apollos (Handelingen 18:24) heeft gepredikt in de gemeente van Korinte (Handelingen 19:1), die eerder door Paulus was gesticht (Handelingen 19:1). 'Kefas' is een andere naam voor 'Petrus' (Johannes 1:42). Tegenover deze drie groepen staat een vierde groep, die kennelijk zegt dat zij niks met 'mensen' te maken wil hebben, alleen met Christus.Is Christus dan verdeeld?: Splijting van Christus' gemeente is voor Paulus even absurd als dat Christus zelf in stukken uiteen zou vallen.

Amen