Preek over Jeremia 20:7-18

Had u het ooit gedacht: dat God kon worden vergeleken met een man die een meisje verleidt, op haar inpraat en haar tenslotte te sterk is? Die vergelijking trekt Jeremia in vers 7. Hij voelt zich misbruikt door de HEER. Wat een verwijt is dit. Het komt voort uit wanhoop. Diep ongelukkig voelt Jeremia zich, doordat God hem tot profeet heeft gemaakt. Hij kwam erdoor in levensgevaar - zie de preek over Jeremia 26 van vorige week zondag. Maar ook in psychisch opzicht heeft het profeetschap deze man beschadigd. Hoor de wanhoop in zijn woorden van vers 7b en 8b:
De HEER maakt Jeremia tot een man die op cartoons bespottelijk wordt gemaakt, die men op een stuitende manier in de maling neemt, vers 10a:
Erger nog: de HEER maakt hem tot een man van wie zelfs zijn vrienden hun handen aftrekken, vers 10:
Is dat niet vreselijk, traumatisch? In dit lijden tekent zich het lijden van Jezus af: wat is Hij niet bespot, en verraden zelfs door een van diegenen die Hem het meest na stonden. Maar doordat het lijden van Jeremia minder bekend is, en meer een sfeer van gewone menselijkheid om zich heen heeft, lijkt het wel scherper op ons af te komen. Dit gaat door merg en been! Wat is dit toch, dat er zo geleden moet worden in de dienst van de HEER?

Het was zo erg, dat Jeremia heeft geprobeerd ermee te stoppen, met profeet zijn, vers 9. Jeremia als een tweede Jona! Alleen: het lukte hem niet. Hij kwam niet van God af. Hij kwam niet van Gods boodschap af.
Opmerkelijk is dit. Wij denken vaak: "Voelde ik maar wat meer van God. Sprak Hij maar rechtstreeks tot mij." Jeremia denkt: "Voelde ik maar wat minder van God; sprak Hij maar niet meer tot mij." Dat kan dus ook. Misschien weten wij dus niet wat we vragen als we bidden om meer ervaring van Gods aanwezigheid. Misschien zijn wij vergeten dat God echt anders is dan wij, dat Hij ons zeer kan storen. Misschien verwachten wij teveel dat God beantwoordt aan onze verlangens, terwijl Hij in werkelijkheid ons heel ergens anders wil hebben. Misschien is het wel goed voor ons dat wij minder van God merken dan Jeremia, en dat er mensen als hij zijn die plaatsvervangend voor ons veel van God merken. En zeker weten: luister naar deze jammerklacht om te weten te komen wat God zegt en hoe Hij is. Deze woorden van Jeremia zijn betrouwbaarder als informatie over het Woord van God dan wat wij zelf over God denken.

Het vervolg van deze klaagzang is verrassend. Aan de ene kant: Jeremia wordt er bovenuit getild. Hij heeft de uitkomst van de Heer mogen beleven, vers 11-13.
Dit is het Pasen van Jeremia: hij is opgestaan uit die hel van spot en ellende! Wat een bemoediging. De Heer laat zijn profeet niet aan zijn lot over. Zo grijpt de Heer op de derde dag in als zijn Zoon hels lijdt op Golgotha! Maar dan, in vers 14-18, de andere kant weer, de sfeer van vers 7-10, maar nu nog wanhopiger, nog radelozer. Net als Job vervloekt Jeremia zijn geboortedag. Allerwanhopigst klinkt het in vers 17:
Hier spreekt een man die het leven niet meer aan kan. Wat een lijden. Dit is de hel. Waarom toch?

Het antwoord staat in hoofdstuk 1, dat gaat over de roeping van Jeremia:
Het moest en het zou, dat Jeremia tot leven kwam. God had een profeet nodig. Maar wat heb je aan een profeet, als iedereen hem uitlacht? Is deze missie niet - mislukt? Eigenlijk denkt en zegt Jeremia dat. Als het Woord van God zo ontvangen wordt, had het beter niet gesproken kunnen worden. Want om wie vermaken al die mensen zich zo? Wie wordt er op de cartoons van toen bespot? Jeremia, zeker. Maar in Jeremia - God zelf. Men lacht zich tranen om Gods Woord. De mislukking van Jeremia's missie slaat terug op God zelf. Zijn project lijkt mislukt. Hij kan beter zijn mond houden, zo schijnt het. Maar dat wordt dus door de feiten weersproken. God koos ervoor Jeremia wel geboren te laten worden. De Heer besloot wel door hem te spreken. Jeremia's inschatting is: "Voor niks." Maar dat is zíjn inschatting. Nu, achteraf, heel veel later, weten wij dat hij met die inschatting de plank helemaal missloeg. Zijn boodschap mag in eerste instantie afgewezen zijn, niet lang na de ramp van de Babylonische ballingschap is Israël tot het inzicht gekomen dat hier een groot profeet gesproken had. Wat Jeremia nooit had kunnen dromen weten wij: zijn woorden zijn als kostbare woorden van God in de bijbelse canon terecht gekomen. Hij behoort tot de allergrootste profeten, die de weg gebaand hebben voor onze Heer Jezus. Zijn optreden zou voor niks zijn geweest? Hij had beter nooit geboren kunnen worden? Het is een begrijpelijke inschatting, maar geen juiste. God onze Heer wist beter! Troostrijk is dat. Wij denken soms: "Het is allemaal voor niets geweest. We hebben ons vergist. Jezus was niet de Messias. Er komt geen Koninkrijk van God." De feiten lijken ons daarbij helaas gelijk te geven. Maar nu komt het erop aan dat wij onze inschatting relativeren en ons aan die van God gewonnen geven. God kon verder kijken dan Jeremia. Hij kan ook verder kijken dan wij. Hij geeft ons geen gelijk als wij wanhopen. Hij komt tot een andere, veel positievere inschatting van de komst van Jezus en van het effect van het evangelie. Vertrouw dat Hij gelijk heeft.

Amen