Preek over Jesaja 31

Vorige week heb ik benadrukt dat het in het Koninkrijk van God erom gaat dat we zwak durven zijn, en niet met ons beperkte krachten gaan sjorren aan dingen die we tóch niet voor elkaar krijgen. Vanmorgen de tweede preek in de serie 'kracht en zwakheid´. Daarin vraag ik aandacht voor het feit, dat je het in je zwakheid ook van andere krachten en machten kunt verwachten dan van God. Zo brei ik verder aan de draad: 'zwak durven zijn', maar nu met als toespitsing: durf die andere machten links laten liggen! Met de woorden van 'het Lutherlied': geen aardse macht begeren wij!

Dit klinkt allemaal nog abstract. In Jesaja 31 is het heel concreet. Daar kijkt Israël de kant op van Egypte om in het politieke krachtenveld van die tijd staande te blijven: Israël stond politiek en militair uitgesproken zwak tegenover het aanstormende Assyrische rijk. Is het een wonder dat het onder de indruk was van de kracht van Egypte, dat in het Oude Oosten beroemd was vanwege zijn sterke leger: paarden en wagens en ruiters? Zo werkte de diplomatie van Israël op volle toeren: men ging proberen vriendje te worden met Egypte en zo uit de handen van Assur te blijven. En dat wordt dus door Jesaja scherp bekritiseerd: men deed alsof de HEER er niet voor Israël was. Naar Hem werd niet gevraagd. Israël durfde niet zwak te zijn in die zin dat het bescherming zocht bij en verwachtte van de HEER, maar het zocht bescherming bij de kracht van Egypte. Jesaja kondigt aan dat dat fataal zal aflopen: "Wee hun die naar Egypte trekken om hulp!" Israëls kracht ligt echt in zijn zwakheid: alleen waar het zijn zwakheid accepteert zal het staat kunnen maken op de kracht van God. Het had moeten durven de aardse macht van Egypte links te laten liggen in vertrouwen op de HEER!

Zo'n tekst wil in de eerste plaats oproepen tot vertrouwen. Zeker, het is eng om zwak te zijn. Maar geloof nu toch dat de HEER er voor jou wil zijn. Sterker nog: geloof dat, naarmate jij zwakker bent, de Heer er des te machtiger voor jou wil zijn. Echt, God wil krachtiger van zich doen spreken, naarmate je als mensen je kwetsbaarheid meer accepteert en zo als het ware ruimte maakt voor Hem. Geloven in God begint altijd weer met het aanvaarden van je eigen twijfel en onvermogen. Geloven en vertrouwen is: je gewonnen geven aan je onvermogen, en daarin komen tot de volledige overgave aan Hem. Het gelezen gedeelte uit Hebreeën 11 laat zien hoeveel er dan kan gebeuren. Vaker dan wij vermoeden houden wij God in ons leven tegen doordat wij nog niet echt ons onvermogen toegeven. En in dat kader spelen nu de machten en krachten een rol die ook in ons leven opduiken.

OK, wij hebben het niet meer over de paarden en wagens van Egypte. Waarover dan wel? Ik noem enkele dingen. Lange tijd heeft men gedacht: als we als christenen politieke macht hebben, kunnen we de kerk beschermen. Zolang de meerderheid in dit land christelijk is, is Gods zaak gewaarborgd. Nu zijn we de meerderheid kwijt. Is nu Gods zaak niet meer gewaarborgd? De kerk is inderdaad zwak geworden. Maar laat ons dat er juist toe brengen eindelijk ons vertrouwen echt op de Heer te stellen! Ik noem er nog een: de aanlokkelijke kracht van wetenschappelijke waterdichtheid. Daar wil ik uitvoeriger over zijn. Stel, dat je tegenover buitenstaanders met heel sterke argumenten kunt komen dat het geloof waar is. Dan zouden wij als gelovigen veel sterker staan! Stel, dat je bijvoorbeeld kunt bewijzen dat het scheppingsverhaal van de bijbel natuurwetenschappelijk gesproken ijzersterk stond. Dan zouden wij tegenstanders van het christelijk geloof veel eerder op de knieën krijgen. Dat is een hunkering die bij veel christenen leeft. Die hunkering heeft te maken met het machtige imago van de wetenschap. Onze ervaring is dat je met 'wetenschappelijke waterdichtheid' erg ver komt in deze wereld. Waarom zouden wij van die macht dan niet gebruik maken als gelovigen? En zo is er een beweging opgekomen die met alle macht wilde gaan bewijzen dat wetenschappelijk gesproken er geen geloof sterker staat dan het christelijke, en geen boek overtuigender is dan de Bijbel. Ik zeg u: dan vertrouw je op paarden en wagens en ruiters. Dan moet de wetenschap jouw geloof overeind houden! Jesaja zegt: "Wee u, als u die hulp zoekt!" Want daarmee zul je het níet redden. Dat blijkt ook wel. Die 'kracht' kan zich tegen je keren. Heel wat mensen komen tot de tegenovergestelde conclusie en zeggen: het christelijk geloof is niet wetenschappelijk waterdicht! Dan valt de beslissing over de waarheid bij de wetenschappelijke waterdichtheid ervan. Vanmorgen zeg ik u en jullie: aanvaard je christelijke zwakheid in die zin, dat je niet probeert de waarheid van de Bijbel overeind te houden door de wetenschappelijke waterdichtheid ervan te bewijzen. Accepteer maar, dat er in de Bijbel tegenstrijdigheden staan. Accepteer maar dat het scheppingsverhaal niet spoort met de natuurwetenschap. Maakt dat het geloof in God minder overtuigend? Geef je daar dan aan gewonnen! Ga met die zwakheid naar God en zeg: "Aan U is het om de mensen en mij van uw werkelijkheid te overtuigen en om onze menselijke ogen te openen voor de geweldige waarheid van de Bijbel!" Zo'n gebed wil God graag verhoren! Betekent dat een afscheid van alle wetenschap? Nee, net zo min als Israël zijn eigen leger heeft afgeschaft. Maar je zou kunnen zeggen: alleen zo'n leger kon in Israël functioneren dat Israëls kwetsbaarheid niet ongedaan maakte en zo ruimte liet voor de overwinning van God. Zo kan ook alleen die wetenschap in het christelijk leven functioneren, die het geheim van God en het geheim van de bijbel in tact laat. Heus, die wetenschap is er óók. Het is om zo te zeggen een wetenschap die op haar beurt zwak wil zijn en zich bewust is van haar eigen betrekkelijkheid. Het is: biddende wetenschap. Ik citeer een gebed van de grote Amerikaanse wetenschapper Reinhold Niebuhr:Heer, wees zo goed ons de grens van onze kennis te doen kennen, zodat wij uw wijsheid zoeken.

Voer, met andere woorden, het gesprek met ongelovigen inde klas in de stijl van Hebreeën 11. Erken maar rustig: ik kan het geloof niet bewijzen. En de Bijbel is geen wetenschappelijke verhandeling, laat staan een waterdichte wetenschappelijke verhandeling. Er zitten raadsels in de Bijbel. Het verhaal van de opstanding van Jezus is heel eigenaardig. Er zijn boeken die door genialere mensen geschreven zijn dan de bijbelschrijvers. Erken het maar. Durf zo zwak te zijn. Maar vertrouw er tegelijk op dat God niet aan de wetenschap gebonden is om zichzelf te bewijzen. En vertrouw erop dat het verhaal van Israël en het verhaal van Jezus die is gekruisigd en opgestaan, een kracht heeft die heel anders is dan de kracht van wetenschappelijke waterdichtheid en er ver bovenuit gaat. Het is een kracht, die je alleen maar kunt ondervinden door metterdaad met God te leven. Daarom ben ik er zo blij mee dat een aantal jongeren van de zomer naar Roemenië wil gaan, om daar het geloof in praktijk te brengen. Wie weet, zullen jullie dan ervaringen opdoen met Gods grote kracht. Als jullie gaan, zullen wij achterblijvers daar voor bidden.

Amen