Preek over Matteüs 10:34

Daar gaat ons Kerstfeest. Vrede op aarde? "Vergeet het maar," zegt Jezus. "Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard." Concreet bedoelt Hij: tweedracht, on-enigheid, vers 35. Vreemd. Aan de ene kant klinkt dit realistisch, realistischer dan de engelenzang. Inderdaad: met de komst van Christus is er geen vrede op aarde gekomen, veeleer een stroom van godsdienstige conflicten. Denk alleen maar aan het conflict christendom – Joden, en aan het conflict christendom – Islam. Deze tekst sluit heel wat meer aan bij de harde werkelijkheid dan het Kerstfeest met zijn illusie van vrede. Aan de andere kant: vreselijk, als het Kerstfeest ons uit handen wordt geslagen, als ons niet meer de hoop op vrede gelaten wordt, als Jezus al die conflicten gewild heeft. Daar moet je toch niet aan denken? Zo maakt de Heer het ons knap moeilijk met deze uitspraak. Wat moeten we ermee? Wat is zijn komst waard, als het resultaat geen vrede is, maar het zwaard? Om dit woord heilzaam in uw midden te leggen ga ik eerst misverstanden wegnemen, door te laten zien hoe het in de toespraak tot de twaalf discipelen functioneerde. Kort samengevat: het is juist de vrede die strijd oproept. Van daaruit wil ik het voor u laten spreken.

Eerst het misverstand. Je hebt het mis als je denkt dat deze tekst van tafel veegt dat Jezus geen vrede wil. Dat wil Hij wél. Dat blijkt alleen al daaruit, dat Hij zijn discipelen erop uit stuurt met de vredegroet, vs 12. Trouwens heel zijn opdracht aan hen is alleen maar een dikke streep onder het Kerstevangelie. Onreine geesten worden uitgedreven; ziekte en kwaal worden genezen, vs 1, vgl. vs 8 – is dat geen 'vrede op aarde'? Nee, Jezus bestrijdt hier niet dat Hij beoogde de vrede te brengen, en dat zijn leerlingen daarmee de wereld moesten ingaan. Zo is het zaak dat wij het kerstfeest juist nadrukkelijk blijven vieren én ernaar leven. Vredebrengers – Jezus wil dat wij dát zijn. Vgl. de zaligspreking van Mattheüs 5;9: "Zalig de vredestichters, want zij zullen kinderen van God genoemd worden." Dus wat deze tekst ook betekent, niet dat de vrede onderuit wordt gehaald. Wij begrijpen niets van deze tekst en van heel het evangelie, als we zouden denken dat het brengen van vrede niet belangrijk zou zijn. Nee, hiermee staat of valt juist de komst van Christus, en ons volgen van Hem: vrede brengen.

Wat heeft Jezus met deze vreemde uitspraak dán willen zeggen? Dat juist de vrede die Hij brengt, strijd oproept. Het zwaard dat Hij is komen brengen, komt van de andere kant, is een reactie op de vrede. Heel concreet: de discipelen moeten rekenen op afwijzing (vs 14), vijandschap (vs 17), vervolging (vs 21). Dat is verbijsterend. Op vrede zit toch iedereen te wachten? Ja, dat zou je wel denken, en dáárom doet Jezus deze harde uitspraak. Hij bereidt zijn volgelingen voor op het totaal onverwachte en onbegrijpelijke: dat de vrede die Hij brengt felle tegenstand oproept. Je zou verwachten dat nu de hemel op aarde aanbreekt. Jezus zegt: "Vergeet het maar. De hel barst los." Het is echt de hel, wat in vs 35 beschreven wordt. Vreselijk, als zo binnen een familie iedereen de vijand wordt van iedereen. Dát is het effect van Jezus' komst. Niet direct, er zit een schakel tussen; Jezus doelt hier op de woedende, giftige reactie op zijn komst. Maar het is duidelijk: als Hij niet gekomen was, was dit niet gebeurd. In die zin neemt hij de verantwoordelijkheid op zich: "Ik stuur jullie op weg met mijn vrede, maar wees gewaarschuwd: de hel zal losbreken."

Dat gebeurde toen. Gebeurt het nu nog? Ja, en soms inderdaad heel heftig. Bekend is hoe in sommige communistische en islamitische landen de brengers van de christelijke vrede in de gevangenis worden gegooid, worden gemarteld, worden uitgestoten uit hun families. Denk bijvoorbeeld aan Noord-Korea. Maar ook in mildere vorm gebeurt het. In onze eigen samenleving kunnen families soms een soort terreur uitoefenen als gezinsleden de Heer Jezus gaan navolgen. Een jaar of wat geleden ging een tamelijk bekende schrijver over naar de RK–e kerk. Je had de venijnige commentaren eens moeten lezen. Trouwens, wat wordt er over Jezus zelf vaak lelijk gedaan in intellectuele kringen in Nederland. Men scheldt Hem uit voor een fanaat, of een fundamentalist. Ofwel: de hedendaagse variant op 'Beëlzebul', vs 25. Kortom: Jezus roept giftige reacties op, juist in zijn brengen van vrede. Wat is dat toch? Ik denk dat je moet zeggen: het zit 'm vast op het Koninkrijk, beter vertaald: het koningschap van God, vs 7. In de vrede die de Heer brengt grijpt God naar de macht. Jezus doet veel meer dan de wereld 'opleuken'. Hij zet de zaken op scherp. Hij zegt: "Ik brengt de uiteindelijke vrede;" (zie de aard van de genoemde wonderen: die verwijzen naar het absolute herstel). "Ik brengt de vrede van God zelf." (vergelijk vs 15: dit afwijzen brengt je in conflict met God zelf.) Dat is tegen het zere been. Dat hebben de mensen gevoeld en dat voelen ze nog: dat Jezus in al die genezingswonderen de wereld claimde voor God, en dat Hij daarin heel onbuigzaam was. Ja, dat is 'fanatiek', en 'fundamentalistisch', en 'intolerant'. Want dan maak je jezelf absoluut, en dan onttroon je alle andere absolute grootheden. Daarom verdragen totalitaire regimes de verering van zijn Naam niet, en daarom reageren moderne intellectuelen, voor wie 'tolerantie' en 'betrekkelijkheid' de hoogste wijsheid is, zo heftig op zijn aanspraken.

Zo maakt Jezus met deze shockerende uitspraak duidelijk, dat zijn komst niet onschuldig is. Kerst steekt een angel in deze wereld. Het evangelie pretendeert dat God ons met de komst van Jezus HET heil, DE vrede aanbiedt. Daarmee brengt Jezus het gesprek op de laatste dingen, de allerdiepste waarheid. En ja, dat is ongemakkelijk; dat roept verzet op. Om te beginnen toch in ons eigen hart? Het is toch griezelig om je aan deze boodschap gewonnen te geven en je voor de eeuwigheid aan Hem toe te vertrouwen? Want stel dat het niet waar is wat in de Bijbel staat? Stel dat Hij een zwendelaar is? Stel dat Hij inderdaad Beëlzebul is?? Voelt u, hoe Jezus het gewicht van het absolute in ons midden neerlegt? Dat gewicht hangt aan het gesprek over het geloof dat wij in onze gezinnen hebben aan te gaan, en we weten allemaal hoe pijnlijk die gesprekken daardoor kunnen verlopen. Juist gesprekken over het geloof verlopen vaak zo stekelig. En ach, laten we toegeven dat we zo'n gesprek ook vaak niet goed voeren, doordat we maar al te vaak relatieve dingen een absoluut gewicht geven. Ons past werkelijk bescheidenheid, en het is hard nodig dat we om wijsheid bidden om zo'n gesprek goed te voeren. En tegelijk: weersta de verleiding om die laatste ernst er helemaal uit te halen. Dat is een reële verleiding. Wij moderne westerse mensen vermijden immers liever al te grote woorden. Het is link om de zaken absoluut te stellen. Je kunt je immers gemakkelijk vergissen! Zo is ook de kerk geneigd om water bij de wijn te doen. Jezus als brenger van DE vrede presenteren: dan kun je in deze relativerende samenleving de wind van voren krijgen. Ofwel: het zwaard. Daarom: neem gas terug, en presenteer Jezus als wijs mens: daar kan de wereld niks op tegen hebben. En met een Kerstfeest dat van vrede doet dromen kan ook iedereen leven – zeker de commercie. Maar zie goed wat er gebeurt als we terugdeinzen voor de consequentie van 'het zwaard'. Dan storten we met z'n allen in de afgrond van de relativiteit en het niet–weten. Dan blijft er van het kerstfeest echt niets anders over dan commercie. Dan kunnen we onze kinderen en vrienden en collega's geen enkele hoop op vrede bieden in deze wereld. Dat is pas echt: de hel. En zo roep ik u op om u over te geven aan de vredegroet die ik u namens Jezus van Nazareth in deze dienst gebracht heb. Het zal voor heel wat onrust in uw leven zorgen, zoals het ook al voor zoveel onrust in de wereld gezorgd heeft. Maar dat hoort erbij. Zonder slag of stoot zal God de wereld niet terugwinnen voor zijn vrede. Daarom: wees moedig. Neem een moedig besluit. Zing over de vrede op aarde, met alle geweldige pretenties van dien.

Amen