Preek over Genesis 43

Het gaat hier over een maaltijd die aan de ene kant duidelijk verzoening uitbeeldt, aan de andere kant ook de grenzen daarvan laat zien. Als zodanig werpt deze tekst een verrassend licht op de viering van het avondmaal, waar de verzoening in haar radicaliteit tot gelding komt. Naar aanleiding van deze tekst valt niet alleen accent op de verzoening tussen God en mens, maar ook op die tussen mensen onderling.

De verhouding tussen Jozef en zijn broers is zeer gespannen als hij onderkoning van Egypte is en zij bij hem graan komen kopen. Daarom is het heel wat, dat nu bericht wordt dat zij samen eten, vgl. 16, 25. Dat wijst op toenadering! Deze maaltijd staat in het teken van de woorden die Jozef volgens vs 23 tot zijn broers spreekt: "Weest gerust, vreest niet!" Inderdaad verloopt de maaltijd ontspannen: er wordt goed gedronken, vs 34! Tegelijk zijn er grenzen aan de toenadering en verzoening. Benadrukt wordt in vers 32 dat er scheidslijnen lopen door het vertrek. Iedereen eet afzonderlijk: Jozef, de broers, en de Egyptenaren. Wij weten dat het in die tijd in Egypte gebruik was dat de farao altijd aan een aparte tafel zat als hij de maaltijd met gasten gebruikte. Hij was te hoog om met hen aan één tafel te zitten. Wij weten ook dat de Egyptenaren een streng ritueel kenden dat hen verbood met niet-Egyptenaren zomaar op te trekken. Dat komt hier allemaal terug. Er blijft heel wat afstand, zodat de toenadering betrekkelijk blijft.

Kijk vandaar eens naar het avondmaal. Aan de ene kant is er overeenstemming. De maaltijd van Jozef en zijn broers beeldt uit wat de bedoeling is. Ook tot ons komen de woorden: "Weest gerust, vreest niet!" Prachtig is dat, zeker als we een kwaad geweten hebben. Wat een ontspanning: God is bereid met ons te eten. Aan de andere kant gaat het avondmaal ver uit boven wat hier gedaan wordt. God eet niet aan een afzonderlijke tafel. Wij zijn aan zijn tafel te gast. Er is maar één tafel!! Aan die tafel zitten we allemaal. Ook de scheidslijn tussen mensen is weggevallen. Dat laatste is eigenlijk ongelooflijk. Is in wezen het beeld van Genesis 43:32 ons niet vertrouwder? We kunnen in de praktijk zoveel afstand ervaren tot anderen. Aparte tafels voor de verschillende groepen: dat spreekt best aan. Dan hoef je niet al te dichtbij te komen. Is het ook niet comfortabel als God toch wat op afstand blijft? Hij moet toch ook niet té dichtbij komen? Laat er geen misverstand over bestaan: er is een gerechtvaardigde behoefte aan grenzen. Het is niet de bedoeling dat men over jouw grens heengaat. Inderdaad komen mensen soms te dichtbij. Dan is het goed om terug te wijzen: "Respecteer mijn grenzen!" Het mooie is dat je daar bij God niet bang voor hoeft te zijn, dat Hij over je grenzen heen gaat. Juist door ons te scheppen trekt Hij al een grens. Wij zijn als schepsel anders dan God de Schepper, en dat anders zijn respecteert en bedoelt Hij. Zo dient het ook in het leven tussen ons mensen onderling toe te gaan: dat wij elkaars anderszijn respecteren. Maar hoe gemakkelijk ontaardt dat niet in te grote afstand, in afstandelijkheid, in vreemd zijn voor elkaar. In het verlengde daarvan ligt vreemdelingenhaat. Dat is dus absoluut niet de bedoeling. Dat is zonde! En zo is het avondmaal iets wonderbaarlijks: dat beeldt uit hoe scheidslijnen tussen mensen die vreemd voor elkaar zijn vervagen. Je wordt eigen met elkaar. Hoe? Door dat je samen dezelfde Vader hebt en van hetzelfde offer leeft. Wat zou het mooi zijn als wij ons daar als christenen meer op toelegden, om dat eigen zijn met elkaar te ontwikkelen vanuit hetzelfde geloof. Daartoe worden wij opgeroepen. Het avondmaal bezegelt verzoening in plaats van ruzie, eigen met elkaar worden in plaats van vreemdheid. Zo richt het een teken op van Gods grote toekomst in deze wereld van scheidslijnen en haat. Laten we erop toezien dat we in onze gemeente zo´n teken ook echt zijn.

Amen