Preek over Matteüs 5:6

Zijn er vanmorgen kinderen in de kerk die ernaar verlangen dat het pesten op school ophoudt? Zijn er vanmorgen asielzoekers in de kerk die ernaar verlangen dat hun vaderland niet langer wordt uitgezogen en verwoest? Zijn er vanmorgen mensen in de kerk die ernaar verlangen dat de natuur beter beschermd wordt? Zijn er vanmorgen mensen in de kerk die ernaar verlangen dat de wachtlijsten voor de ziekenhuizen en de thuiszorg korter worden? Zijn er vanmorgen mensen in de kerk die ernaar verlangen dat Gods naam niet meer zo door het slijk wordt gehaald? Zijn er vanmorgen mensen in de kerk die ernaar verlangen dat zij zelf God en hun naaste geen pijn meer doen? Als die kinderen en mensen er zijn, laten zij dan goed horen dat de Here Jezus hén aanspreekt als Hij zegt: Zalig die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid Want zij zullen verzadigd worden.Gerechtigheid: dat woord betekent dat jij tot je recht komt; dat de ander tot zijn recht komt; dat de natuur tot zijn recht komt; dat God tot zijn recht komt. Daarnaar hongeren en dorsten betekent, dat je daarnaar verlangt, snakt, hunkert. Mensen die dat verlangen hebben worden door Jezus zalig gesproken, dat wil zeggen: die zijn gelukkig te prijzen. Ik ga eerst in een drietal punten met u na wat dat precies betekent, om vervolgens die zaligspreking toe te lichten.

´Honger en dorst hebben´: dat is krachtige beeldspraak. Het is een intense behoefte, die je niet gemakkelijk kunt vergeten of verdringen. Zo´n behoefte is er alleen maar als er gebrek is: als je een lege maag hebt of vocht tekort komt. Wij weten allemaal dat er in de wereld inderdaad een groot tekort is aan gerechtigheid. God komt niet tot zijn recht; de natuur niet; de ander niet; jijzelf niet. Daarin manifesteert zich de ik-zucht van ons mensen. Mensen vinden zichzelf zo belangrijk, dat de natuur eraan geloven moet, en dat God op de tweede plaats komt, en dat het belang van de ander - ook van jou - er bekaaid bij ze af komt. Hongeren en dorsten naar gerechtigheid´ betekent dat je dat erg vindt. Die honger en dorst zijn er in de eerste plaats bij God. Zie de gelezen gedeeltes uit het boek Amos: de HERE tilt er zwaar aan dat mensen zelfs armen gebruiken om er zelf beter van te worden. De Here Jezus spreekt ménsen zalig die diezelfde houding hebben. Die houding spreekt niet vanzelf. Je kunt voor ongerechtigheid afstompen. Je kunt zeggen: "Het is nu eenmaal niet anders." Het kan wennen, dat er zoveel onrecht in de wereld is. Veel mensen hongeren en dorsten naar meer voor zichzelf, niet naar gerechtigheid. De vraag vanmorgen is: kan het u, kan het jullie wat schelen? Roept het gebrek aan gerechtigheid een heftig verlangen bij jullie op dat zich niet laat verdringen? Jezus is er duidelijk over: als dat niet zo is heeft Jezus ook niks met u of jou.

Als je echt honger en dorst hebt ga je op zoek naar eten en drinken. Het is een zo sterke behoefte dat je erop uit gaat: is ergens nog iets eetbaars? Stroomt ergens nog een beekje? Je laat het er niet bij zitten. Zo betekent ´Naar gerechtigheid hongeren en dorsten´ eveneens dat je gerechtigheid zóekt! Zo spreekt Jezus er in het volgende hoofdstuk over, 6:33: Zoekt eerst Gods Koninkrijk en zijn gerechtigheid.De mensen die Jezus als zijn leerlingen ziet zijn zó op Gods gerechtigheid uit, dat ze zich niet druk maken over hun eten en drinken. Daarnaar gaat het zoeken der heidenen uit (6:32) Zíj zoeken Gods Koninkrijk en zijn gerechtigheid. Dat is een zo intens verlangen voor hen dat zij er zelf ook actief naar streven. Dus: honger en dorst naar gerechtigheid is iets anders dan klagen dat er zo weinig gerechtigheid is. Als je klaagt over de schade die aan de natuur wordt toegebracht milieuvervuiling maar het vertikt de fiets te pakken en geen cent over hebt voor ecoproducten - heb je dan wel echt honger? Als je schande spreekt van het pesten op school maar er zelf toch telkens weer aan meedoet - heb je dan wel dorst? Enkel maar klagen en zeggen dat het fout is, is goedkoop. Alleen als je op zoek gaat naar gerechtigheid ben je volgens Jezus gelukkig te prijzen.

Als je honger en dorst hebt ben je behoeftig en kwetsbaar, in zekere zin: arm en machteloos. Je lijdt honger en dorst. Je zoekt wanhopig naar eten en drinken, en weet tegelijk: het ligt niet in mijn macht om het gebrek op te heffen. Gerechtigheid wordt in de Bijbel niet ervaren als iets maakbaars, veel meer als iets dat God moet geven. Verlangen naar gerechtigheid is daarom een variant op ´verlangen naar God´ (zie die preek of over de tekst Psalm 143:6). Daarom is hongeren en dorsten naar de gerechtigheid iets anders dan: de gerechtigheid tot stand brengen. De fanatieke ijver waarmee sommige idealisten de maatschappij willen hervormen is niet hetzelfde als de honger en dorst waarover Jezus het heeft. Jezus denkt niet aan partijprogramma´s, aan mannetjesputters. Hij denkt aan werkelijk gebrek lijden, dat ertoe leidt dat mensen de hand ophouden bij God. Wie dat doet is gelukkig te prijzen. "Zij zullen verzadigd worden"Waarom zijn mensen die zo hongeren en dorsten gelukkig te prijzen? Omdat zij verzadigd zullen worden! Jezus denkt daarmee aan een actie van de zijde van God. Lees: "Gód zal hen verzadigen!" Wat een belofte is dat. Ze hangt samen met de belofte van het Koninkrijk, vs 3. Gods Koninkrijk houdt in dat God de macht herneemt en alles en iedereen weer tot zijn recht zal doen komen. Jezus kondigt aan dat dat op handen is. Dat heeft te maken met Hemzelf: Híj brengt het Koninkrijk, Híj brengt gerechtigheid. Wat geeft Jezus veel eer aan God! Wat geeft Hij aan naar de rand gedrukte mensen hun plaats in het leven terug. Wat leert Jezus ons minder onszelf te zoeken! Zo verzamelt Jezus bij het begin van de bergrede de mensen om zich heen en spreekt Hij zalig wie honger en dorst heeft naar gerechtigheid. Hij kondigt verzadiging aan! Hij kondigt de gerechtigheid van het Koninkrijk aan! Geloven wij Hem? Veel mensen hebben het opgegeven: het verlangen naar gerechtigheid. Ze zijn sceptisch geworden. De wereldgeschiedenis draagt daar niet weinig toe bij: hoeveel oprecht verlangen naar gerechtigheid resulteerde in systemen die het onrecht bevorderden (communisme)? Zo heeft menigeen z´n bekomst van goed bedoeld maar nutteloos idealisme. Het is ook onverdraaglijk om je leven lang te hongeren en niet verzadigd te worden. Jezus durft alleen maar te zeggen dat je gelukkig te prijzen bent als je zo verlangend leeft, omdat Hij verzadiging belooft. Alleen in het geloof dat je bij Hem niet bedrogen uitkomt is het een begaanbare weg, deze honger en dorst te lijden. De belofte van Jezus roept het verlangen op, en het streven. Maar het omgekeerde geldt ook: het verlangen maakt alert als zo´n belofte klinkt. Wie niks tekort komt en zijn maag vol en rond gegeten heeft zal niet aandachtig luisteren als iemand ´verzadiging´ belooft. Jezus wordt pas interessant als je het verlangen kent dat Hij wil vervullen.

Zo spreekt Hij ons met deze zaligspreking aan op verlangen en verzadiging. Het betreft daarbij echt een wisselwerking. Als we die honger en die dorst niet kennen, zal Jezus ons weinig zeggen. Daarom roep ik u en jullie, jongelui, op, om de gerechtigheid belangrijk te vinden, belangrijker dan je eigen volle maag. Zoek de gerechtigheid metterdaad, en klaag niet vrijblijvend. Richt je verlangen naar gerechtigheid op God. Dan zul je Jezus herkennen in zijn betekenis als de brenger van Gods gerechtigheid. Dan wordt ook Hij (weer) belangrijk voor je. Maar omgekeerd dus ook: laat door die belofte het verlangen naar gerechtigheid in je wakker worden. Het koninkrijk van God dat Jezus aankondigt is niet iets abstracts, dat buiten de werkelijkheid staat. Het houdt in: dat eindelijk allen tot hun recht komen: God zelf; zijn schepping; de naaste; jijzelf. Hoor Jezus dat beloven. Laat dat een heftig verlangen bij u en jou wakker maken. Dan ben je als mens gelukkig te prijzen.

Amen